Horta in Amerika

Vanaf 1915 leven Victor Horta en zijn vrouw Julia Carlsson in ballingschap, eerst in Londen en daarna in Amerika. Horta geeft er van 1916 tot 1918 een 150-tal lezingen en reist er met zijn vrouw Julia door het Amerikaanse continent van New York tot San Francisco. Vanaf de zomer 1916 doet Julia er liefdadigheidswerk voor de Belgische zaak tijdens de oorlogsjaren, weliswaar op een eigenzinnige manier via een discours over cultuur, kunst en wetenschap. Ze geeft er niet minder dan 375 lezingen, geïllustreerd met lichtbeelden, waarbij ze belangrijke fondsen verzamelt.

De inhoud van het boek overstijgt voor het eerst de ‘Belgische periode’ in het oeuvre van Horta, krijgt daardoor een internationaal karakter en werpt tegelijk een nieuw licht op de betrekkingen tussen België en Amerika tijdens en na de Eerste Wereldoorlog.

Hoewel Horta, zo schrijft hij in 1939 in zijn memoires, op een bijeenkomst van de Amerikaanse Society of Beaux-Arts Architects op 15 december 1915 een conferentie wou geven over het Modern, hoogstwaarschijnlijk zijn art nouveau, is het antwoord van de voorzitter afwijzend en vraagt die om over de mooie oude monumenten in België te praten.

Voor volle aula’s en in de woonkamers van Amerikaanse filantropen klaagt hij de wandaden en verwoestingen in poor little Belgium aan. Zijn lezingen geven een algemene situering van België op menselijk, topografisch en historische vlak, analyses van de burgerlijke en religieuze architectuur van de twaalfde tot de achttiende eeuw, tot en met de negentiende-eeuwse en eigentijdse Belgische architectuur. Hij beschrijft de toestand van de historische kathedralen en de openbare gebouwen in België en Noord-Frankrijk, verwoest door het oorlogsgeweld. Hij ontmoet toonaangevende architecten en wordt geconfronteerd met innovaties omtrent hoogbouw, de skyscrapers, het architectenbureau als associatie of vennootschap, de standaardisatie van bouwmaterialen en bouwplannen en de rationeel geïnspireerde stedenbouw.

Het verblijf van de Horta’s in de Verenigde Staten was geen alledaags avontuur. Uiteraard was Horta er ook door de natuur gefascineerd. In de zomer van 1918 doorkruisen Julia en Victor de bekende natuurparken en natuurreservaten, Yellowstone, Yosemite, Grand Canyon en het Grand Sequoia National Park. Van de gigantische sequoia’s maakte hij foto’s en verzamelde tientallen postkaarten. En in het Yosemite National Park in Californië poseren ze beiden voor de reuzensequoia, de Wawona Tree.