In 1561 vroeg het Brugse Vrije, de grootste en rijkste kasselrij van het Graafschap Vlaanderen, aan Pieter Pourbus (Gouda, circa 1523 - Brugge 1584) om een kaart te schilderen van haar hele territorium, inclusief wegen, waterlopen, dorpen en steden. Tien jaar later leverde de schilder-cartograaf zijn magnum opus af.
Maak kennis met De geschilderde kaart van het Brugse Vrije (1571). Gemaakt op het kruispunt tussen schilderkunst en cartografie, brengt de gedetailleerde kaart van Pourbus het Brugse havenlandschap aan het einde van de zestiende eeuw op een unieke manier in beeld. Pieter Pourbus schilderde de kaart op een schakelpunt in de geschiedenis: net vooraleer de Tachtigjarige Oorlog en later de industrialisering het kustlandschap voorgoed zouden gaan veranderen. Daardoor is de kaart een laatste, waardevolle getuige van het middeleeuwse landschap rondom Brugge. Maar ook door haar combinatie van schaal, afmetingen en details is het schilderij een uniek kunstwerk.
In de tentoonstelling Pieter Pourbus - Master of Maps staat de geschilderde kaart letterlijk en figuurlijk centraal. Dankzij enkele opmerkelijke landschaps-archeologische vondsten en via vergrootglazen en digitale schermen wordt de unieke kaart en het verdwenen middeleeuwse landschap opnieuw tot leven gebracht. Hoe zag het landschap rond Brugge eruit aan het einde van de zestiende eeuw? En welke middeleeuwse restanten kunnen we vandaag nog terugvinden?
Hoewel de geschilderde kaart dikwijls wordt gebruikt als illustratie, is de topografische inhoud ervan amper onderzocht. Pieter Pourbus - Master of Maps zet al het cartografisch werk van de schilder - die vooral bekend is door zijn portretten - in de kijker en neemt voor het eerst De geschilderde kaart van het Brugse Vrije gedetailleerd onder de loep. De tentoonstelling vloeit voort uit het UGent postdoc-onderzoek van Jan Trachet en ontleedt de kaart vanuit een landschaps-historisch en archeologisch perspectief.
Naast de centrale kaartopstelling wordt de historische en culturele context waarbinnen de kaart ontstond gereconstrueerd: Brugge als cartografisch kruispunt, het Brugse Vrije als opdrachtgever en Pourbus als cartograaf.
Van de oorspronkelijke topografische kaart van de kasselrij van het Brugse Vrije, die Pourbus in 1571 afwerkte, bleef slechts een vierde van de totale oppervlakte gespaard. Het bewaarde fragment stelt het noordoostelijk gedeelte van het Brugse Vrije voor, van Brugge tot Zeeland.
