In de rubriek STROOMOPWAARTS verkent Indra Devriendt de Belgische hedendaagse kunst. Haar oog valt op kunstenaars die, klimmend naar de top, tegen de stroom in durven gaan: met verrassende onderwerpen, met vernieuwende technieken of met pertinente vragen. Deze maand: Maika Garnica in Sint-Janshospitaal Brugge.
Stroomopwaarts: Maika Garnica - Gevoelsmatig communiceren
Artikel
'Sound Object I', 2014
Maika Garnica communiceert aan de hand van zelfgemaakte geluidsobjecten, waarmee ze een samenspel van klanken creëert. Ze genereert een gevoelsmatige conversatie met haar publiek en schept ruimte om op een andere manier met elkaar in contact te komen.
Taal is een overheersend communicatiemiddel in onze maatschappij om aansluiting bij elkaar te vinden. Hoe graag we dingen ook willen verwoorden en bevatten, ze zijn veel meer. We moeten iets ervaren vooraleer we weten wat het werkelijk is. Tijdens het creatieproces zijn het voelen van de vorm en het horen van geluid bij Maika Garnica (°1992) essentieel. Dat blijft ook tijdens het bespelen van haar keramische geluidsobjecten en het beluisteren van de klanken. Hoe werken vorm en geluid op elkaar in en hoe ervaren we geluid fysiek en mentaal, vraagt Garnica zich af. Ze onderzoekt een object als klankkast, meer bepaald de relatie tussen trillingen en klei. Het resulteert aanvankelijk in eenvoudige objecten om op te blazen of met onze vingers te bespelen. De trillingen die het object veroorzaakt zijn opnieuw in ons lichaam voelbaar.
Maika Garnica, schets van partituur, performance Kraak festival 2019
Klei
Op basis van onderzoek naar oude en hedendaagse instrumenten uit diverse culturen krijgt Garnica inzicht in de werking van klankkasten. Ze maakt schetsen, ontwerpen en komt zo tot zelfgemaakte geluidsobjecten. Hoe het zal klinken, wil ze niet geheel in de hand hebben. De eerste klank die ze erop speelt, is ook voor haar een verrassing. Ze heeft aandacht voor de variatie tussen haar geluidsobjecten. Een kleine ingreep of details die ze in de klei aanbrengt, hebben meteen een impact op het geluid. Garnica maakt al haar geluidsobjecten uit onbewerkte en natuurlijk gekleurde klei. Eerst gebruikt ze klei in één kleur, daarna gaat ze kleikleuren combineren. Ze houdt van het directe contact met het materiaal waarbij elke vingerafdruk mee vormgeeft aan het resultaat. Er zijn zo veel mogelijkheden om te spelen met de textuur, zoals afdrukken, slib toevoegen, klei op klei gebruiken of schuren. Garnica kiest bewust voor natuurlijk materiaal dat ze zelf kan bewerken en bakken. De fragiliteit van klei wijst op kwetsbaarheid en vraagt om zorg te dragen voor datgene wat ons omringt.
Klankspel
De geluidsobjecten bieden Garnica eindeloos veel mogelijkheden om te experimenteren. Ze test welke toonhoogtes het kan voortbrengen en hoe het samenklinkt met andere objecten. Aanvankelijk zijn haar objecten fysieke ervaringen. Het publiek kan ze alleen of met meerdere mensen bespelen. Dat evolueert naar een installatie waar Garnica haar werken samenbrengt en zelf of samen met anderen bespeelt. Haar interesse gaat ook naar de relatie tussen de geluidsobjecten en de ruimte waarin ze die toont. Met een live performance activeert ze de installatie. Ze tekent een partituur als houvast maar de geluidscomposities komen door improvisatie tot stand. Elk geluidsobject heeft een eigen klankkleur en dat zorgt voor boeiende variaties zonder dat we een aanknopingspunt vinden. Het heeft iets bevreemdends en wonderbaarlijks tegelijkertijd. Dat laat ons niet onberoerd.
Maika Garnica in samenwerking met atelier Scheldeman, zicht op ‘Bounce, interfere’, 2021, keramiek, metaal, gipsplaat, hout.
© Vesna Faassen
Maika Garnica in samenwerking met atelier Scheldeman, zicht op ‘Bounce, interfere’, 2021, keramiek, metaal, gipsplaat, hout.
© Vesna Faassen
Ruimte
Garnica kiest voor een eenvoudige vormentaal, sobere kleuren en zoekt naar de essentie. Dat vertaalt zich in haar objecten, presentatie en de aanwezigheid van de performers. Het vormt een sterk geheel waarin samenspel en samenhorigheid centraal staan. Garnica bakent een ruimte af, kiest daarvoor geometrische vormen en integreert daarin haar objecten en performers. Momenteel staat de installatie From Bow to Ear (2020) in samenwerking met kunstencentrum Kaap opgesteld in het Sint-Janshospitaal in Brugge. Vijf bogen die verwijzen naar geluidsgolven, markeren de ruimte voor de objecten en Garnica als performer. Ze experimenteert met verschillende opstellingen. Voor Bounce, interfere (2021) bouwt ze voor het eerst een ruimte in een ruimte. De architecturale ingreep gebeurt in samenwerking met atelier Scheldeman. Garnica kiest voor een ellipsvormige ruimte omdat die twee brandpunten heeft waarin geluid samenkomt. Wie daar staat, ervaart een bijzonder effect omdat we niet weten waar het geluid vandaan komt. Recentelijk richt ze zich in haar onderzoek op hoe de toeschouwer de klanken ervaart die ze met haar objecten voorbrengt.
Dialoog
Haar geluidsobjecten beschouwt Garnica als een basis waaruit tal van mogelijkheden voortvloeien. Na het maken van die objecten zoekt ze samenwerkingen met anderen op. Haar interesse gaat naar het uitwisselen en delen van gedachten en hoe we elkaar beïnvloeden. Ze heeft een idee als vertrekpunt maar biedt opening om samen tot iets te komen.
Garnica kreeg terecht een eervolle vermelding bij de Grote Prijs Ernest Albert 2021. Ze legt iets bloot dat we gemeenschappelijk hebben. Ze communiceert over zaken die in ons omgaan en gevoelens die aanwezig zijn, maar die we niet daarom niet kunnen benoemen. In haar dialoog betrekt ze de toeschouwer. Haar klanken bieden geen referentie, wat ons uitnodigt om het zoeken naar betekenis los te laten. Ze creëert een mentale ruimte waarin ze ons als toeschouwer opneemt. Dat brengt ons bij onszelf. Die ervaring kan confronterend zijn, maar het is een verrijkende bewustmaking.
Tentoonstelling
‘From Bow to Ear’ tot 27 juni in Sint-Janshospitaal Brugge, Mariastraat 38, 8000 Brugge. Open van di – zo van 9.30u – 17u.
Op 22 juni om 20.15u, 'Interlude' (2021) in STUK, Naamsestraat 96, 3000 Leuven. Deze film gaat over het werk van Maika Garnica en is een samenwerking met Ans Mertens.
