In de rubriek STROOMOPWAARTS verkent Indra Devriendt de Belgische hedendaagse kunst. Haar oog valt op kunstenaars die, klimmend naar de top, tegen de stroom in durven gaan: met verrassende onderwerpen, met vernieuwende technieken of met pertinente vragen. Deze editie: Jacqueline Peeters.
Stroomopwaarts: Jacqueline Peeters - Ik wil rijk, succesvol en bekend zijn
Artikel
JE CHERCHE UN MILLIONAIRE TÉL +3254502566 staat op de uitnodigingskaart. Het is eigen aan de mens om te dromen van rijkdom, succes en bekendheid. Jacqueline Peeters toont met haar werk welke strategieën we inzetten om ons te identificeren en profileren. Maar die zijn geen garantie op succes. Dat getuigt haar levensloop met bijzondere wendingen.
Jacqueline Peeters, Zézette, 2022, olieverf op canvas, 200 x 185 cm, uniek.
Jacqueline Peeters (°1961) schildert, tekent of etst regelmatige en repetitieve patronen, zoals visgraatmotieven, lijsten en schema’s. Daarmee verbeeldt ze hoe we kijken en denken. We ordenen, inventariseren en interpreteren de werkelijkheid aan de hand van systemen, codes en afspraken. Dat geeft ons een kader om tijd en ruimte in te vullen. Peeters gebruikt veel taal. Woorden en getallen zijn nodig om zaken te definiëren, begrijpen en bespreekbaar te maken. Met haar werk onderzoekt ze wanneer we iets als ruimte definiëren. Ze speelt met ruimte als een begrenzing tussen binnen en buiten, privé en publiek. Met variaties op vissengraatmotieven vult Peeters al tekenend of schilderend een doek of blad papier. De patronen herinneren aan een parketvloer die we vaak aantreffen in galerieruimtes. Soms vormt het vissengraatmotief de vloer van een galerie en verbeeldt ze een plattegrond waarin ze haar werk presenteert. Elders vormt het motief een slaapkamervloer, doordat ze er suggestief een bed op schildert. Nog intiemer zijn de doodskisten die ze met krijt op een zwarte geschilderde drager tekent. Vensters duiken vaak in haar werk op. Opnieuw gaat het over afbakeningen. Hoe kijken we naar de wereld en welk standpunt nemen we in?
Jacqueline Peeters, An Exhibition of artists named Jacqueline, 2021, olieverf op canvas, 60 x 80 cm, uniek.
Identiteit
Lijsten, clusters en stambomen met namen verwijzen naar wie Jacqueline Peeters is en hoe ze zich in de werkelijkheid positioneert. In diverse schilderijen keert haar voornaam terug. Ze somt bekende mensen op die een naamgenoot als partner hadden, zoals Pablo Picasso en John F. Kennedy. Of ze verbeeldt een fictieve tentoonstelling met beroemdheden die Jacqueline heten. Zo creëert ze een netwerk van bekende, succesvolle persoonlijkheden, want dat is wat ook zij wil: het maken als kunstenaar. Peeters is een vaak voorkomende familienaam. Toen ze in Brussel in de Parmestraat woonde, koos ze een tijdje voor de naam Madame de Parme. Zo onderscheidt ze zich als kunstenaar van haar naamgenoten en suggereert ze dat ze welgesteld is. Ze gebruikte toen een postzegel met het opschrift: de nalatenschap van Madame de Parme. Daarmee identificeert ze zich met overleden kunstenaars die succesvol zijn na hun overlijden en versterkt ze haar positie en persoonlijkheid.
Peeters maakt in haar werk verwijzingen naar historische figuren en bekende artiesten. Titels van of woorden op haar werk refereren aan beroemde kunstwerken, zoals La Brune van Édouard Manet en La Mulâtresse van Henri Matisse. Die titels brengt Peeters in verband brengt met haar afkomst. Ze schildert een stamboom met namen van kleuren die verwijzen naar de huidskleuren van haar voorouders. Herkomst is een bepalende factor voor de constructie van identiteit. Peeters heeft diverse roots. Sefardische Joden vestigden zich in Amsterdam en daarna in het toenmalige Nederlands-Indië. De huidskleur evolueerde van generatie op generatie.
Jacqueline Peeters, Price List Lovelorn to His Layered Gestures, 2022, olieverf op canvas, 150 x 200 cm, uniek.
Rollen
Een zoektocht naar identiteit hangt samen met rollenpatroon. We organiseren projecten in tijd en ruimte en daarin situeren zich ook onze rollen. Waar Peeters zich bevindt of met wie ze ergens vertoeft bepaalt de rol die ze onbewust aanneemt als kunstenaar, moeder of partner. Het is zoeken naar een evenwicht. Dat vertaalt zich in haar levensloop, maar ook in haar oeuvre dat fungeert als spiegel om die rollen te belichten. Haar carrière kent een bijzonder verloop. In 1987 wint Peeters als beginnende kunstenaar de Koninklijke Prijs voor de Schilderkunst. De volgende tien jaar kan ze dat succes niet verzilveren. Ze kan weinig tentoonstellen en heeft geen vaste galerie. Halverwege de jaren negentig verhuist ze naar Brussel. Daar deelt ze een atelier met conceptuele kunstenaars. Schilderkunst valt niet in de gratie. Peeters schildert dan maar fictieve tentoonstellingen. In die periode start ze onder de naam Madame de Parma met de serie Unsold paintings. Ze schildert en nummert die tekst op een doek.
In 2002 stopt Peeters door gebrek aan geld en aandacht. Ze gaat voltijds werken als media-analist en richt zich op haar gezin en de opvoeding van hun zoon. Vijftien jaar later begint ze opnieuw te schilderen. Ze plaatst foto’s van haar schilderijen op Instagram en sindsdien kan haar werk op veel belangstelling rekenen. Eind 2022 kreeg ze een solotentoonstelling bij Galerie Gerhard Hofland in Amsterdam. Momenteel loopt er een solo bij Galerie Annie Gentils in Antwerpen en in juni opent er nog een in Loods 12 in Wetteren.
Jacqueline Peeters, Unsold Painting n°.89, 2022, olieverf op canvas, 40 x 30 cm, uniek.
Succesvol
Wat begint als een ludieke poging om schilderkunst en zichzelf als kunstenaar op de kaart te zetten, groeit uit tot het onderwerp van haar oeuvre. Peeters heeft oog voor diverse rollen die een kunstenaar moet aannemen om succesvol te zijn. Of het nu vissengraatmotieven, lijsten, tekst of cijfers zijn, alles is rechtstreeks en trefzeker op de drager aangebracht. Peeters gaat voor de essentie. Lijnen en vlakken beheersen haar werk. Vaak zijn ze met een half uitgedroogd penseel, ruw en schetsmatig geschilderd. Imperfectie geeft haar werk een spontaan en ongedwongen karakter. Terugkerende kleuren zijn zwart, wit, bruinen en helderrood. Peeters hanteert een krachtige beeldtaal en herkenbare vormgeving.
Haar oeuvre is letterlijk en figuurlijk gelaagd. Peeters overschildert oudere, onverkochte werken. Al haar onverkocht werk bewaart ze in een schuur bij haar huis in Geraardsbergen, waar ze woont en werkt. Ze houdt van hergebruik. Verf, vensters en stambomen slaan een brug tussen heden en verleden.
Jacqueline Peeters. "Where is the Invitation Card?" "I think I left it on the table", 2019, olieverf op canvas, 70 x 55 cm, uniek.
Na het maakproces wil een kunstenaar graag tentoonstellen. Peeters tekent plattegronden voor de opstelling van haar werk. Verder maakt ze uitnodigingen en affiches voor fictieve tentoonstellingen in verzonnen galeries. Doordat ze een voor- en achternaam uit verschillende talen kiest, verwijst ze naar de multiculturele samenleving. Peeters schildert prijslijsten met de titels van onverkochte werken. Dat is wat galeriehouders aanbieden aan de bezoekers. Op haar doeken schildert ze woorden als browned, foxed, old blemishes en with tears. In catalogi voor kunstveilingen dienen ze om de kwaliteit van kunstwerken te omschrijven. Peeters speelt met het meervoud aan betekenissen. Haar etsen met droge naald op papier zijn te koop als unieke drukken. Hier maakt ze opnieuw een statement door die niet in oplage te verkopen.
Een kunstenaar archiveert, wat Peeters expliciet doet met haar serie Unsold Paintings, waar ze haar onverkochte schilderijen nummert. Om gezien te worden, bezoekt een kunstenaar andere tentoonstellingen. “Where is the Invitation Card?” “I think I left it on the table” (2019) toont een geschilderde lijst met actuele kunstenaars.
Jacqueline Peeters, ‘Three Windows’, 2022, olieverf op canvas, 140 x 190 cm, uniek.
Raak
Peeters legt bloot hoe we als mens kijken, denken en functioneren. Dat doet ze met veel gevoel voor humor en zelfrelativering. Ze spot met zichzelf. Haar werk ervaren we als grappig, soms bijtend, omdat ze ons een spiegel voorhoudt. We zien rake observaties van hoe we omgaan met de werkelijkheid. Dat stemt tot nadenken.
- Tot 6 maart in Annie Gentils Gallery, Antwerpen
- Van 9 tot 13 maart op Art Rotterdam
- In juni in Loods12, Wetteren
