Stroomopwaarts: Benjamin Vandewalle - Ik zie, ik zie, wat jij niet ziet

Bij een dansvoorstelling denken we aan een zaal met een podium, waar we vanuit een zeteltje in het donker naar dansers kijken. Voor choreograaf en danser Benjamin Vandewalle zijn de bewegingen van het publiek even belangrijk als die van de dansers. “Ik vind dansen vaak interessanter dan kijken naar dans”, vertelt hij. “Dansen is een bijzondere ervaring en om die te delen, breng ik het publiek in beweging. Niet per se met dans, maar door het lichaam te activeren. Dat heeft een andere impact dan kijken. Ik zoek naar ervaringen die de wereld van het publiek letterlijk en figuurlijk ondersteboven zetten.”

Kijken en bekeken worden staan centraal in zijn werk. “We bewegen door het leven via waarnemingskaders die ons denken en handelen bepalen, maar die zijn subjectief”, weet Vandewalle. “Zo zijn boven en onder niet altijd wat we denken. Wat mij boeit, is om onze waarnemingskaders open te breken of fluïde te maken. Met mijn werk creëer ik waarnemingen die naast elkaar bestaan, zonder één absolute waarheid. Ik zoek naar flexibiliteit in hoe we de realiteit ervaren. Het vertrekt steeds vanuit zelfonderzoek. Wie ben ik en wat is de realiteit waarin wij leven?” Hij noemt zijn installaties choreografieën. Zijn medium is het menselijke lichaam dat hij inzet om zijn publiek te sturen.

In 2012 ruilt Vandewalle de black box voor de publieke ruimte en sindsdien vinden zijn choreografieën plaats in het straatbeeld. Ze voegen iets toe aan de omgeving die ons vertrouwd is. Behalve het fysieke aspect, zijn de choreografieën sociaal en experimenteel van aard. “Ik werk graag met de publieke ruimte omdat we die delen,” zegt hij. “De black box is het territorium van de artiest. De toeschouwer zal niet op het podium stappen en weet niet hoe het voelt om daar te staan. Wanneer ik als choreograaf de straat als podium opeis, bespeel ik het territorium dat toebehoort aan het publiek. De straat of het plein waar je dagelijks passeert, ervaar je vanuit een ander perspectief. Een black box geeft een artiest controle en biedt de mogelijkheid om een fictieve realiteit te creëren. Ik vind het net boeiend om aan de slag te gaan met dat wat bestaat. Ik gebruik de publieke ruimte als readymade, haak erop in en zet die naar mijn hand. Dat biedt de mogelijkheid om er anders naar te kijken. Verder brengt de publieke ruimte mij in contact met de realiteit. Ik hou van inclusief werk en de interactie met toevallige voorbijgangers. Mensen die zelden of nooit naar een voorstelling gaan, stoten op mijn werk. Ze gaan erin mee, komen terug met vrienden of storen zich eraan en uiten hun ergernis over kunst.”

“Ik noem mijn werk soms analoge psychedelica omdat het gelijkaardige effecten teweegbrengt. Bij Inter-face krijg je dat gevoel doordat gezichten versmelten.” Die installatie brengt de hoofden van twee deelnemers tegenover elkaar voor een transparante spiegel. Eerst kijk je naar jezelf, dan naar de ander en stilaan gaan de hoofden in elkaar over. Jezelf en elkaar lang aankijken voelt ongemakkelijk. Steeds meer krijg je het bizarre gevoel dat kenmerken van de andere misschien de jouwe zijn. Dit werkt komt voort uit Inter-view. Hier steekt de deelnemer zijn hoofd in de installatie en ontmoet de blik van een onbekend persoon. Zolang het licht brandt, kan je elkaar aankijken. Dat is niet iedereen gegeven. “Soms komen mensen huilend naar buiten of stoppen ze al na tien seconden. Anderen glunderen, gieren het uit of worden zelfs even verliefd”, stelt Vandewalle vast. “We kijken elkaar bijna niet aan. Het lijkt taboe. Ik zoek de magie van de onverwachte en intieme ontmoeting op.”