Sarah Smolders - Ruimte als een levend canvas

Mijn eerste ontmoeting met haar werk was beklijvend. In de groepstentoonstelling Little HISK (2017) restaureerde Smolders het patroon van het behangpapier in de tentoonstellingsruimte. De muur werd op die manier een schilderij. En zo maakt ze zichtbaar wat aanwezig was.

Voor haar huidige tentoonstelling in M Leuven brengt ze een grote zaal terug naar zijn oorspronkelijke staat door onder meer ophangsystemen en een wand weg te halen. “Alles wat voor mij onecht is, verwijder ik. Ik ga naar de essentie van de ruimte en bouw opnieuw iets op.” Smolders plaatste acht zuilen in de ruimte. Het blijken schilderijen, bestaande uit opgespannen, beplaasterde canvassen. En zette een gemarmerde spie tussen de zuilen op de hoogte van de raampartijen. Dat de ramen aan weerszijden zich niet op gelijke hoogte bevinden wordt pas in tweede instantie duidelijk. Aan de muur hing Smolders een werk uit marmer, ook dat blijkt geschilderd. De muren zelf zijn bekleed met behangpapier met een patroon dat verandert door de lichtreflectie. Het ene moment is het donker en verdwijnt het naar de achtergrond, het andere moment licht het op. “Ik baseer me op het originele behangpapier in de woning Vander Kelen. Mijn weergave is de negatieve vorm of de reflectie van het motief.” Het marmer verwijst naar de schouw in de gerestaureerde, historische woning die nu deel uitmaakt van M Leuven.

De sprekende ruimte

Smolders spreekt met haar rijk en divers werk meerdere zintuigen aan. In M Leuven combineert ze voor het eerst werk in situ met residuen van voorgaande projecten. Zo hergebruikte ze vloertegels die ze voor Concrete Concrete (2018) in Netwerk Aalst maakte. We wandelen ook nu op een schilderij van handgeschilderde, zelfgemaakte betonnen tegels die loszitten. Het werk leeft, met bijzondere kleuren, geluiden en licht.

Sporen leggen onze aanwezigheid vast. Een knap voorbeeld is een serie waarmee Smolders in 2011 startte. Jaarlijks schilderde ze een hyperrealistisch fragment van haar ateliervloer. De eerste groep werken kreeg een formaat in relatie tot het raam in haar atelier, de tweede groep refereert aan de deur. Dat archief bevindt zich in een box in een zaal in M Leuven. Een selectie daaruit is telkens tijdelijk te zien.

Nabeelden

Smolders besteedt zorg en aandacht aan het proces. Ze zet ambachtelijk meesterschap in om te misleiden. Ook de toeschouwer daagt ze uit om de tijd te nemen. Haar ingrepen zijn zo subtiel dat een onopmerkzame bezoeker eraan voorbijgaat. Ze onthullen zich langzaam. Smolders verschuift, herneemt en verwijst. Een stuk marmer of een vloertegel presenteren als een schilderij aan de muur wijzigt het statuut en de ervaring van een object. Het zijn nabeelden van wat we zagen. Wat herinner je je nog?

Smolders maakt defecten, gebreken en verborgenheden van ruimtes zichtbaar en accentueert ze. “Wanneer is iets juist of fout? Ik omarm wat we als lelijk beschouwen. Het heeft ook te maken met aandacht. Bij een van mijn eerste bezoeken zag ik hoe in een van de hoeken van een ruimte van Museum M het plafond omhoogspringt.” Dat vormt een spie of een negatieve ruimte die je ook terugvindt in de gelegde vloer. Imperfecties zitten ook in haar schilderwerk. Ze ontmaskeren illusies en tonen het unieke en handgemaakte.

Spiegel van het leven

Smolders’ werk biedt een poëtische reflectie en zet aan tot introspectie. Het is geen toeval dat er veel vensters opduiken in haar oeuvre. Een venster fungeert als een metaforische doorgang tussen het zichtbare en het onzichtbare, het verleden en het heden, de herinnering en de vergetelheid. Smolders biedt daarmee een kijk op de wereld en creëert een opening naar nieuwe mogelijkheden en perspectieven. Haar beeldtaal werkt als een sleutel om deuren te openen. “Ik geef beeldende aanwijzingen zodat je er als toeschouwer zonder uitleg geraakt, mocht je iets niet meteen zien.”