Patrick Keulemans - Taal en de betekenis van beelden

Patrick Keulemans (°1958) geeft al 28 jaar les in Luca Brussel. Hij geeft er grafische vormgeving en gaat soms wat verder. “Ik wil hen laten nadenken over het concept, ik wil hen duidelijk maken dat het verder gaat dan alleen maar een mooie vormgeving, dat het ook over inhoud gaat.” Hij begeleidt zijn studenten ook in driedimensionale vormgeving en laat hen bijvoorbeeld hun werk in een tentoonstelling presenteren met zelf ontworpen meubels en verlichting. Patrick Keulemans: “Dat geeft die jongelui een ontzettende boost, een stimulans waar de andere afdelingen met grote ogen naar kijken.” Het is duidelijk: hij houdt van lesgeven, hij houdt van zijn job.
Keulemans mag dan wel een ruime ervaring hebben in de vormgeving, hij is nog jong te noemen in de kunst. Hij vindt zichzelf een designer die de grens opzoekt met het artistieke. Het is een tendens die we in de kunstwereld wel meer kunnen vaststellen. Kunstenaars en vormgevers die elkaar vinden, elkaar beïnvloeden en soms tot verrassende resultaten komen.
Patrick Keulemans is pas in 2009 zogenaamd ‘vrij werk’ gaan maken. Het heeft quasi altijd met taal te maken. Een aantal jaren geleden had hij aan de computer een black out en hij was te rade gegaan bij een neuroloog. Die stelde vast dat hij dyslectisch is. Dat was meteen een verklaring voor de leermoeilijkheden in de taalvakken tijdens zijn humaniora. “Ik kan bij een teveel aan prikkels alles niet verwerkt krijgen en dan blokkeer ik. Daarom leef ik ook wel redelijk alleen; zodat ik dat een beetje zelf kan bepalen.” Desondanks (of is het juist daarom?) intrigeert taal en communicatie hem bovenmate. Zijn kunst is vooral communicatie.
Moeilijkheden kunnen interessante uitdagingen vormen. Bij Keulemans stimuleren ze hem tot allerlei associatieve gedachten en redeneringen, tot een overvloed aan denkpistes die hij zonder schroom kan bewandelen. En die gedachtegangen blijven niet zonder enig plastisch gevolg. Ze vinden hun weg in een onafgebroken stroom van werken. Hij is kritisch, hij stelt vragen, hij geeft commentaar, maar hij doet dat op een geheel eigenzinnige en zeer visuele manier.

In het werk van deze kunstenaar en dyslecticus spelen teksten dus een grote rol. In de inkomhal van het woon- en cultuurcomplex New Zebra, onderdeel van de ‘Zebrastraat’ in Gent, is permanent een werk van hem te zien. In Hermetic heeft hij twee fragmenten uit het laatste hoofdstuk van Ulysses van James Joyce verwerkt. Het is een tekst die tot de wereldliteratuur behoort, maar die niet uitblinkt door leesbaarheid, doordat de schrijver geen gebruik maakt van leestekens. Voor Keulemans is dit al helemaal een quasi onoverkomelijke opgave, zo lijkt het wel. De kunstenaar heeft de twee fragmenten tekst gevat in twee grote stukken leer, iets wat alweer naar perkament verwijst als eeuwenoude drager van geschreven boodschappen. De teksten zijn erin aangebracht als in afzonderlijke punten gevatte letters zonder enige spatie tussen de woorden. Het wordt de lezer dus nog een graadje moeilijker gemaakt dan het al was. Wie het werk vluchtig bekijkt, zal wellicht niet eens de indruk hebben dat hier een tekst is afgedrukt. Keulemans benadrukt met een redelijk eenvoudige, maar zeer arbeidsintensieve ingreep de complexiteit van het boek.

In zijn jongste dubbeltentoonstelling in de White House Gallery in Lovenjoel en in de Zebrastraat te Gent kwam Patrick Keulemans ook naar buiten als een pleitbezorger voor de dialoog. Het belang van de ontmoeting kan hij niet genoeg benadrukken. Voor het werk Convernations heeft hij een groene vlag ontworpen, groen als de kleur van de hoop. Op de vlag staan 195 witte punten in een cirkelformatie, als symbool voor de evenvele staten die onze planeet momenteel rijk is. De punten zijn niet gewoon punten, als je ze wat van naderbij bekijkt blijken het gestileerde tekstballonnetjes te zijn. De vlaggen hangen verspreid over de site als voor een feest, maar ze hangen ook aan een aantal naar elkaar toe neigende vlaggenstokken die een soort tipi vormen. Het is een uitnodiging om met elkaar te praten, een uitnodiging niet enkel naar ons, zeker ook naar hen die ons ‘leiden’.