Inhoud

  • Van mens tot mens, onze evolutie
  • Met recht en rede. Waanzin tussen Wet en Kabinet
  • Prijzen "Henry van de Velde" 1997
  • Zimbabwe. Stenen getuigenissen
  • In koeien van letters. 50 jaar Grafische Vormgeving in Vlaanderen
  • Suske & Wiske-kindermuseum
  • Dirk Bouts in het Leuven van de late Middeleeuwen
  • Frédéric Devreese kiest uit de BBL-collectie
  • Van een andere wereld. Onbekende iconen en Byzantijnse kunst
  • Van Memling tot Pourbus
  • Magisch Centraal-Azië
  • Renaat Ivens
  • Autissier en het romantisch miniatuurportret in België
E. Ferorelli J. Gurche

E. Ferorelli J. Gurche

Van mens tot mens, onze evolutie

De tentoonstelling Van mens tot mens schetst de ontwikkeling van de evolutie van de mens, en geeft tevens een overzicht van recente belangrijke ontdekkingen in de paleoantropologie. 

In de tentoonstelling geven grote  computergestuurde diorama's de belangrijke stappen in onze evolutie weer: australopitheken (3 miljoen jaar oud), Homo erectus (1,6 miljoen jaar oud), Neanderthalers (50.000 jaar oud) en de vroegste moderne mensen in Europa (30.000 jaar oud).

De aanpassingen van het gebit, als gevolg van de verandering van eetgewoonten, de ontwikkeling van de manuele vaardigheden en de evolutie van het skelet met betrekking tot de manier van voortbewegen zijn belangrijke aandachts­punten die toelaten om de evolutie van de mens beter te begrijpen. 

Geavanceerde technologie en prehistorie ontmoeten elkaar in een interactieve multimediale tentoonstelling. Men kan tevens nauwkeurige reconstructies zien van schedels en rotsschilderingen. 

Praktisch

Dwangkist, Dr. Jozef Guislain (1797-1860), Postkaart Frans Rosier

Links boven: Dwangkist

Links onder: Dr. Jozef Guislain (1797-1860)

Rechts: Postkaart Frans Rosier 

Met recht en rede - Waanzin tussen Wet en Kabinet

Jozef Guislain was Belgiës eerste psychiater. Hij werkte een systematische leer van geesteszieken uit. 

Hij reageerde vergruwd op de  beestachtige behandeling van 'gekken en dullen' en ijverde voor een menselijke, niet agressieve omgang met geesteszieken. Hij lag aan de basis van de eerste wet op de krankzinni­genzorg in ons land. Desondanks is zijn naam, buiten een groep kenners, zo goed als vergeten. Naar aanleiding van de 200ste verjaardag van zijn geboorte (1797-1860) herdenkt het Museum Dr. Guislain zijn leven en werk. 

Jozef Guislain bevrijdde in 1828 de Gentse krankzinnigen uit de middel­eeuwse kerkers waarin ze voor­heen werden opgesloten. De evolutie naar een menswaar­diger omgang met 'gekken' was een lange (lijdens)weg. Pas in 1857 zag Jozef Guilain een lang gekoesterde droom verwezenlijkt: een echt krankzinnigenziekenhuis. Het voormalige Hospice Guislain herbergt vandaag o.a. het museum. 

De eerste krankzinnigenwet van 1850 kwam er pas na een processie van parle­mentaire onderzoekscommissies en onder impuls van Guislain. De wet bleef tot 1990 gehandhaafd. 

Als geneesheer wil Guislain alle facetten van de mentale stoornis begrijpen. Guislain beschouwt, lang voor er echt hersenon­derzoek sprake is, een mentale aandoening als een stoornis in het brein. Maar zegt hij, het hoeft daarom niet altijd ook de oorzaak te zijn. Traumatische gebeurtenissen kunnen iemand zodanig belasten dat de hersenen verstoord raken. Ook sociale ellende, niet ongewoon in het industriële België, kan iemands psychisch evenwicht ondermijnen. Genezing kan alleen door de persoon uit de omgeving waar hij ziek­makende invloeden ondergaat, weg te halen. Hij kan het best ondergebracht worden in een aangepaste instelling. 

De boeken van Jozef Guislain over de behandeling van geesteszieken werden in alle grote (internationale) wetenschappe­lijke tijdschriften besproken. Als hoog­leraar aan de Gentse universiteit vormde hij de eerste generatie psychiaters in ons land. 

De tentoonstelling Met Recht en Rede gaat op zoek naar 'sporen van Guislain' in de huidige psychiatrie, of naar de huidige psychiatrie in het leven en werk van Guislain. 

Praktisch

Museum Dr. Guislain, Gent. Tot 30 april 1998 

Prijzen 'Henry van de Velde' 1997

Voor de vierde keer werden door het VIZO de "Prijs voor een loopbaan", de "Prijs voor een jong talent", de "Prijs voor het beste product" en een "Prijs van het publiek" uitgereikt. De "Prijs voor een bedrijf" werd voor een derde keer toegekend. 

Rob Buytaert  Lay-out Openbaar Kunstbezit in Vlaanderen,  1997, nr. 2 (i.s.m. Annemie Vandezande en Carl Cruysberghs)

Rob Buytaert, Lay-out Openbaar Kunstbezit in Vlaanderen, 1997, nr. 2 ( i.s.m. Annemie Vandezande en Carl Cruysberghs ) 

De "Prijs Henry van de Velde 1997  voor een Loopbaan" werd toegekend aan Rob Buytaert, ontwerper van o.a. Openbaar Kunstbezit in Vlaanderen. Hij kreeg deze erkenning om zijn eenvoud. Hetgeen hij maakt moet goed zijn, vooral leesbaar, boeiend door het gebruik van illustratiemateriaal, en toch drager van een eigen vormentaal. 

Hij werd opgeleid tot industrieel vorm­gever, maar uiteindelijk koos hij bewust voor grafische vormgeving. Maar de industriële visie bleef aan de basis liggen: het analyseren, het niet-modisch vormgeven, het zoeken naar synthese. 

Nedda El-Asmar  Don Quichotte ( 1994) : koffie- en theeservies, verzilverd en citroenhout, project voor Puiforcat  Foto: ASO, BVBA Luc De Decker

Nedda El-Asmar, Don Quichotte ( 1994): koffie- en theeservies, verzilverd en citroenhout, project voor Puiforcat. Foto: ASO, BVBA Luc De Decker 

De "Prijs Henry Van de Velde 1997 voor Jong Talent" ging naar Nedda El-Asmar (°1968), in 1991 afgestudeerd aan de Koninklijke Academie voor Schone Kunsten in Antwerpen. Haar werkjes zijn stuk voor stuk hedendaagse interpretaties van zowel de tradities uit het verleden als de actualiteit. De gele theepot (1990) en een percolator (1991) zijn haar eerste werken. In 1993 maakte zij voor de ten­toonstelling Een schitterend feest te Antwerpen de Winged Wine Jug, een wijnkan die schitterde in haar krachtige soberheid en monumentaliteit. 

In 1997 kreeg zij de kans om voor de collectie van het Zilvercentrum in Deurne een ontbijtset te ontwerpen. 

Francine Van der Biest  "Tapijt nummer elf" (1996) 100% wol/waal 300 x 200 cm

Francine Van der Biest, Tapijt nummer elf (1996) 100% wol/wool, 300 x 200 cm

De "Prijs Henry Van de Velde 1997 voor beste product" ging dit jaar naar Francine Van der Biest. Het visueel beeld blijft bij Francine Van der Biest in alle gevallen primordiaal, om het even hoe een beeld gestalte wordt gegeven. Het werk geeft een contrast weer tussen het beeld en het medium. Het beeld bestaat uit strenge, geometrische en minimale vormen. Het is een architecturaal gegeven zonder franjes of demagogie. Het medium, of het nu tapijt, stof, linnen of wol is, straalt warmte, zachtheid en sensualiteit uit. 

Zij werkt als industrieel ontwerpster aan textielcollecties van onder andere meubelstoffen, gordijnstoffen en tapijten. 

BULO, Bureau M2/M, design BULO, 100 x 100 cm. Foto: Bart Van Leuven

BULO, Bureau M2/M, design BULO, 100 x 100 cm. Foto: Bart Van Leuven

De "Prijs Henry Van de Velde 1997 voor een bedrijf" komt toe aan BULO. Hun sterkte ligt vooral hierin dat zij gereno­mmeerde ontwerpers en architecten de kans bieden hun visie te geven op de heden­daagse kantoorwereld. Het BULO-label verwijst niet enkel naar technische kwali­teit maar is vooral synoniem voor heden­daags design. 

Zij hebben hun eigen afdeling productont­wikkelaars. Externe ontwerpers worden ook wel eens aangesproken: Claire Bataille en Paul Ibens, de Carte Blanche-serie met Jean Nouvel, bOb Van Reeth en Ann Demeulemeester. 

Aan de uitreiking van de prijzen is een tentoonstelling gekoppeld, waarin zowel Rob Buytaert als Nedda El-Asmar een kleine retrospectieve brengen, het Tapijt nr. elf van Francine Van der Biest en alle geselecteerde 'beste producten' getoond worden, samen met een selectie uit het aanbod van BULO.

Museum voor Sierkunst en Vormgeving , Gent. Tot 1 maart 1998

Rich Man (ca. 1903)

Rich Man (ca. 1903) 

Zimbabwe. Stenen getuigenissen

De tentoonstelling geeft een volledig overzicht van de Zimbabwaanse kunstuitingen door de eeuwen heen. 

Het begint millenia vóór onze tijdrekening, toen de SAN (ook 'Bosjesmannen' genoemd) reeds in het gebied leefden. Van deze SAN, een volk van jagers-verzamelaars, zijn prach­tige rotsschilderingen bewaard. Tijdens de ijzertijd verandert de levenswijze en gaan de mensen zich in dorpen vestigen. Uit deze periode zijn er zeldzame kleine terra­cotta beeldjes bewaard van mensen en dieren. Stilaan ontstonden de grote poli­tieke koninkrijken. De heersers van "Great Zimbabwe", een koninkrijk dat zijn bloei­periode kende in de twaalfde en dertiende eeuw, demonstreerden hun grootsheid en macht met het oprichten van monumentale stenen muren. 

Deze architecturale construc­ties zijn het grootste ensemble ruïnes in heel Afrika bezuiden de Sahara. De artistieke productie van de diverse volken in de negentiende en twintigste eeuw uit zich vooral in gebruiksvoorwerpen: neksteunen, snuifdozen, met metaal versierde wapens ... De tentoonstelling is uitzonderlijk omdat het hier om één van de zeldzame gelegenheden gaat waarbij, naast de traditionele kunst, ook de hedendaagse kunst in al haar vormen ruim aan bod komt. Het gaat niet alleen om de bekende 'Shona' - steensculptuur, maar ook om houtsculptuur, weld-art, naïeve volkskunst en de originele multimedia van vandaag. 

Praktisch

Koninklijk Museum voor Midden-Afrika, Tervuren. Tot 30 april 1998

In koeien van letters

50 jaar Grafische Vormgeving in Vlaanderen 

De tentoonstelling, een initiatief van het VIZO, wil een overzicht schetsen van de Vlaamse grafische vormgeving: een evolutie in tijd, in techniek, in vorm en stijl. 

Voor het eerst sinds 1945 wordt in  Vlaanderen een tentoonstelling opgebouwd rond grafische  vormgeving. 78 grafische ontwerpers stellen hun beste werken tentoon. Affiches, verpakkingen, huisstijlen, boeken, catalogi en andere publicaties, letter- en interface design. Het accent wordt gelegd op creativiteit en vernieuwing doorheen een halve eeuw. De catalogus is opgevat als een object, een doos met daarin een boek van ca. 350 pagina's dat een historisch beeld geeft van 50 jaar grafische vormgeving in Vlaan­deren en een opsomming van de ontwer­pers en hun werken, en een verzameling van specifiek ontworpen folders van een groot aantal van de deelnemende ontwerpers waarin hij/ zij zichzelf voorstellen. 

Praktisch

Museum voor Sierkunst en Vormgeving, Gent. Tot 1 maart 1998

Opening Provinciaal Suske & Wiske-kinder­museum

Eind november opende het gloednieuwe Suske & Wiske-Kindermuseum in de voormalige villa van Willy Vandersteen zijn deuren. 

Een wandeling door dit museum maakt duidelijk dat de doelgroep  van dit project kinderen zijn. Niet alleen het meubilair, ook de invulling van de panelen en het interactief spelprogram­ma, zijn specifiek ontwikkeld voor kin­deren van de lagere school (tweede en derde graad), waarbij het oeuvre van Willy Vandersteen en strips in het algemeen het aanknopingspunt zijn. 

In dit museum komen de kinderen terecht in de rijke wereld van Willy Vandersteen, een wereld met oog voor mysterie en dramatiek. Een fascinerende wereld ook, want de verhalen voeren de lezer niet alleen mee naar gekende plaatsen, maar ook naar vreemde culturen. Maar het museum is veel meer dan een uitvergrote strip. De kinderen kunnen er ook kennis­maken met de techniek ervan en met het werk van de tekenaar die de verhalen tot leven brengt en wegdromen bij de tele­tijdmachine en het laboratorium van professor Barabas. Meer nog, zij kunnen zelf in de huid van de tekenaar kruipen en hun eigen stripverhaal uitwerken ....

Praktisch

Dirk Bouts

Dirk Bouts in het Leuven van de late Middeleeuwen

Drie tentoonstellingen vormen één geheel: een triptiek rond Dirk Bouts, zijn werk en zijn tijd. 

  • Dirk Bouts (ca. 1415-1475). De Vlaamse Primitief van Leuven 

Dirk Bouts is één van de wereld­ beroemde Vlaamse primitieven. Hoewel in Nederland geboren woonde hij vele jaren in Leuven en maakte er prachtige werken in opdracht van het kapittel van de Sint-Pieterskerk, het stadsbestuur en de hogere burgerij. 

  • Leven te Leuven in de late Middeleeuwen

Op de werken van Bouts zien we de  statige, voorname en rijke kant van de middeleeuwse wereld. Maar het sociale palet was gevarieerd en het leven niet altijd rooskleurig. In de tentoonstelling Leven te Leuven kan u dit aan den lijve ervaren. 

  • Het Leuvense stadhuis pronkjuweel van de Brabantse gotiek

Wellicht hoorde Bouts tot in zijn atelier aan de Minderbroeders­straat het getimmer, gekap en geroep op de bouwwerf van het stadhuis, waarvan 550 jaar geleden de eerste steen werd gelegd. 

Praktisch

 Leuven, van 18 september tot 6 december 1998

Frédéric Devreese kiest uit de BBL-collectie

Voor het eerst in haar geschiedenis laat de BBL een mooie selectie van haar collectie zien in een reizende tentoonstelling die reeds in januari in Antwerpen was te zien en haar vervolg kent in Kortrijk en Gent.

Frédéric Devreese werd gevraagd om een selectie te maken op basis van  zijn muzikale gevoeligheid voor de plastische kunsten. 

De componist die in Vlaanderen vooral bekend staat om zijn filmmuziek, is tevens auteur van talrijke klassiek muziekcompo­sities. Hij koos ervoor om zijn werk Gemini, een balletsuite voor twee piano's, als leidraad te laten fungeren voor de expositie. Zo selecteerde hij de kunst­werken die illustratief zouden kunnen zijn voor de verscheiden muzikale delen van dit pianowerk. 

Praktisch

Rondreizende tentoonstelling 

  • BBL, Kortrijk. Grote Markt 50. Tot 14 maart 1998
  • BBL Gent. Kouter 173. van 20 maart tot 18 april 1998
Intrede van Maria in de tempel, Rusland, 16de eeuw, 75 x 58 cm, privé-verzameling

Intrede van Maria in de tempel, Rusland, 16de eeuw, 75 x 58 cm, privé-verzameling

Van een andere wereld

Onbekende iconen en Byzantijnse kunst 

Tien jaar na de succesrijke tentoonstelling Gouden Licht toont het Koninklijk Museum opnieuw een selectie van uitzonderlijke iconen.

Voor deze tentoonstelling zijn honderdvijftig werken uit alle hoeken van de orthodoxe geloofswereld samengebracht. Het zijn zeldzame en kwalitatief hoogstaande stukken die voornamelijk dateren uit de 13de tot de 17de eeuw en die voor de eerste maal aan het publiek worden voorgesteld. De werken worden thematisch gegroe­peerd, zo komt enerzijds de eenvormig­heid van een thema en anderzijds de volgens tijd en plaats verschillende uit­werking ervan tot uiting.;

Nieuw in deze tentoonstelling is dat ge­poogd wordt aan te tonen dat iconen 'realistisch' bedoeld zijn. Het gaat dan echter wel om een universeel en niet-tijds­gebonden realisme. Een tweede belangrijk aspect is dat de scheiding tussen iconen en 'westerse kunst' vaak zeer klein of onbestaand is.

Van Memling tot Pourbus

Van Memling tot Pourbus

Een prestigieuze tentoonstelling zal de eeuw tussen de komst van Memling te Brugge in 1465 en de dood van Pourbus in 1584 illustreren aan de hand van verschillende thema's. 

Het oeuvre van de Brugse kunste­naars, wier leven en werk zich chronologisch en stilistisch situeren tussen dit van beide grootmeesters zal de kern vormen van de geëxposeerde kunstwerken. 

De tentoonstelling zal plaatsvinden in het pas gerestaureerde Memlingmuseum en (oud Sint-Janshospitaal) en opent met werk van Hans Memling en Gerard David, zowat de laatste vertegenwoordigers van de Vlaamse Primitieven. 

Het werk van de volgende generatie "Brugse" kunstenaars is moeilijk onder één noemer samen te brengen. Het is een boeiende periode waar de kwaliteitsvolle traditie soms doorkruist wordt met meestal persoonlijke interpretaties van Italianiserende modellen. Pieter Pourbus zal de traditionele thema's volgens nieuwe inzichten herscheppen en mag als een volwaardig renaissancekunstenaar aanzien worden. De tentoonstelling zal behalve schilderijen en grafiek ook handschriften, incunabels, sculptuur, koper en brons, keramiek, instrumenten, meubels en wandtapijten bevatten.

Praktisch

Memlingmuseum - Oud Sint-Janshospitaal, Brugge. Van 15 augustus tot 6 december 1998 

Sjamaan tijdens ritueel

Sjamaan tijdens ritueel

Magisch Centraal-Azië

In de ban van de Sjamaan

Sjamanisme in Tuva en het Altajgebied, Zuid-Siberië

In de Russische Federatie aan de grens met Mongolië, in het zuiden van Siberië, ligt de kleine autonome republiek Tuva. De 210.000 Tuvanen zijn van Mongoolse afkomst, spreken Turks en zijn officieel lamaïstische boedhisten. De meeste Tuvanen leiden nog een semi­-nomadisch bestaan. 

De oorspronkelijke geloofsopvat­ting van de Tuvanen, het sjamanisme, is terug in opgang, na ruim vijftig jaar onderdrukt te zijn door het Russisch communisme. 

Het sjamanisme gelooft dat de natuurele­menten bezield zijn, dat geesten van deze elementen en van voorouders kunnen ingrijpen in de wereld van de levenden. De sjamaan, de priester genezer, kan deze geesten oproepen, manipuleren en controleren. Deze geloofsvorm gaat terug tot de Steentijd.

De tentoonstelling wil inzicht geven in deze oeroude levensopvatting via een 200-tal voorwerpen.

 

Muziek voor de ogen

Textiel van de volkeren uit Centraal-Azië

Centraal in het leven van de nomadische veetelers van Turks-Mongoolse origine staat de yoert, een ronde, demonteerbare, zichzelf schragende tent, opgezet met een houten geraamte en overdekt met vilt. 

Voor nomaden moeten woning en huisraad zo licht mogelijk zijn en gemakkelijk te verpakken. Textiel is een uitstekend antwoord op deze vraag. Tapijten en allerlei opbergtassen voor kleding, huisraad en voedselvoorraad worden uit vlak of geknoopt weefsel ver­vaardigd. Voor speciale gelegenheden als huwelijken worden mooie stukken gewe­ven om onder meer de kameel waarop de bruid plaatsneemt op te smukken. Kledij voor feestelijk gelegenheden wordt meestal vervaardigd met spectaculaire zijden stoffen die in de stad worden aangekocht.

De materiële cultuur van Turkmenen, Kazakken, Kirgiezen, Oezbeken en Tadzjieken is ongemeen rijk maar groten­deels onbekend in het westen.;

Praktisch

Dubbeltentoonstelling in het Hessenhuis ( Muziek voor de ogen ) en het Etnografisch Museum ( In de ban van de Sjamaan ), Antwerpen. Tot 29 maart 1998 

Renaat Ivens

Renaat Ivens volgde een opleiding decoratie, publiciteit, schilderen, tekenen, binnenhuisarchitectuur.

Hij is actief als schilder van abstract werk en als graficus. Zijn werk bezit een buitengewone gevoeligheid en een opmerkelijke frisheid. Evenwicht in vorm en kleur geeft een gevoel van rust. Intimiteit en fascinatie voor de materialen gaan hand in hand. 

Praktisch

De Warande, Turnhout. Van 2 mei tot 7 juni 1998

Autissier en het romantisch miniatuurportret in België

Mniatuurportretten zijn kleine portretten meestal geschilderd  op ivoor, beschermd door glas en gevat in een lijstje. Zij hadden dezelfde functie als de portretfoto's die pas in 1839 ontstonden. 

Het thema van deze expositie is de arti­stieke productie van de Franse miniaturist Louis Marie Autissier en zijn leerlingen en tijdgenoten in België. De Bretoen Autissier komt in 1796 naar Brussel en vestigt er zich definitief in 1800 of 1801. Van 1806 tot 1809 verblijft hij als hofschilder aan het hof van Louis Bonaparte in Nederland. 

Een 60-tal werken van Autissier werden samengebracht en bijna evenveel van zijn leerlingen en tijdgenoten; zij komen uit internationale collecties, o.a. van Elisabeth II en uit de koninklijke verzameling in Den Haag. Ook de enige bekende miniatuur van Charles Brias wordt geëxposeerd. 

Praktisch

Galerij Kredietbank, Grote Markt 19, Brussel. Van 19 februari tot 19 april 1998

Download hier de pdf

OKV Plus 1998.1.pdf