Sinds 2002 organiseert het Provinciaal Archeologisch Museum (PAM) Ename samen met de VZW Museumnacht de museumnacht in Ename. In 2012 kreeg het evenement de naam NOX.X. De editie 2015 is de veertiende. Jaarlijks trekt de museumnacht vijfduizend bezoekers. Het is een gezinsevenement waar erfgoed en cultuur samen aan bod komen. De invallende duisternis en het vuurspel leveren al jaren een sfeervolle nacht op.

Dit jaar landt NOX.X op 11 juli op de abdijsite en in de dorpskom van het oude Scheldedorp. De archeologische site van Ename is een trekpleister in de Vlaamse Ardennen en een parel aan de kroon van de Vlaamse archeologie. Het innovatieve bezoekerscentrum en de bijeenkomsten van Vlaamse archeologen maakten Ename niet weg te denken in dit wereldje. Voor het brede publiek kan de naam nog eerst aan het lokale bier doen denken. Het centrum ligt in de voormalige abdij die in 1794 door de revolutionaire regering van Frankrijk gesloten werd. De Fransen lieten de gebouwen afbreken door de Parijse firma Paulée. Veel huizen in Ename bestaan uit stenen van het voormalige abdijcomplex. Amper twee gebouwen overleefden in 1795: de jonge proosdij uit 1768, dat een buitenverblijf werd voor de familie van Hoobrouck de Fiennes, en het imposante abtsgebouw dat nieuwe gebruikers ombouwden tot paardenstallen. Kort voor 1900 raakte alles verloederd. De sloophamer velde de laatste resten om alles te herschapen in weiden en tuinen.

Ename

De 8 hectaren grote site kent de afgelopen decennia een nieuw leven als openluchtmuseum. Dit doolhof van resten en fundamenten is indrukwekkend en zelfs pittoresk. De provincie Oost-Vlaanderen nam zich voor dit labyrint aan architecturale restanten open te stellen voor een breed publiek. Enerzijds zijn er de funderingen van de benedictijnenabdij die het leven in Ename domineerde van 1063 tot 1795. Anderzijds moeten nieuwe media en 3D-modellen ervoor zorgen dat bezoekers kennis maken met de overblijfselen van de vroegmiddeleeuwse handelsnederzetting (975-1050) die tijdens de opgravingen weggegraven werden.

Filip Dujardin

Tentoonstelling

Het programma van de museumnacht in Ename is gevarieerd. Centraal staat de archeologische site en het bijhorende museum. De tentoonstelling die de nacht verrijkt, presenteert het werk van de Gentse kunsthistoricus en fotograaf Filip Dujardin, wereldberoemd in België dankzij zijn tentoonstelling in Bozar te Brussel. Hij geldt als internationale autoriteit met zijn reeksen digitale beeldopnames. Door foto's van bestaande architectuur digitaal te bewerken tekent Dujardin surreële en fictieve gebouwen.

Muziek en zang

Het museumgedeelte wordt opgeluisterd met een uitgebreid muzikaal luik. Billy & Bloomfish van Kathleen Vandenhoudt en Pascale Michiels brengt een rijk repertoire van bluegrass, country tot blues. De saxofonist Nathian Daens schept met Black Flower een excentrieke exotische combinatie van sensuele melodieën en soulvolle muziek. De band speelt een caleidoscoop aan groovy jazz, funfy soul en Ethiopische melancholie. Het muzikale duo Assunta Mandaglio en gitarist Pieter Thijs vormt het intimistisch en jazzy Assunta & The Lights Orchestra. Banale onderwerpen transformeren in meeslepend en meer dan doordeweeks muzikaal amusement.

Het kamerkoor Pantarhei van An Meeusen musiceert op hoog niveau met geschoolde zangers. Als winnaars van de tweede prijs op de internationale koorwedstrijd Florilege de Tours zingt het koor werk van hedendaagse componisten. Als tegengif voor de etherische gezangen staat Quelques Fiers Mongols op de agenda. Zes mannen met blaasinstrumenten en een vrouwelijke percussioniste gaan aan de slag met oude AC/DC-nummers. De muziek kent een hoogtepunt met een drummachine aangedreven door een elektromotor en trappers.

Straattheater

Museumnacht Ename zet ook in op theater. Voor de liefhebbers van clowns is er Fratelli Fiasco door Jeanmarie Bevort. Tijdens de museumnacht brengt hij De Dwerg: geheel in dwergs, maar een tolk is niet nodig. Het levende standbeeld Martin Forget praat niet, maar neemt middels een ijzerdraad en een afstandsbediening indrukwekkende houdingen aan. Circ Panic voert met l'Homme Que Perdia Els Botons een aparte acrobatische en theatrale straatact op. Het programmaboekje noemt het “Een man op zoek naar zijn weg. Hij vindt die bij de mast, omwille van haar gewicht. Het is zijn vijand en zijn bondgenoot”.

Ook marionetten komen aan bod. Di Filippo Marionette  is een show annex poppenspel gemanipuleerd door Remo en Rhoda. Hun poëtisch-surrealistisch straattheater is in Ename voor de eerste keer in ons land.

Ename

Vuur

Traditioneel sluit de Enaamse museumnacht vurig af. Naast de tentoonstelling, de abdijresten, de muziek en het theater, is die vuurshow waar iedereen ’s nachts voor komt. Met Pyroselle zetten twee prettig gestoorde broers, hun onverstoorde dienaar en een vuurcarrousel de boel in lichterlaaie. Met een brandend bed en vlammend ontbijt gaan ze op reis. De museumnacht op deze unieke site in landelijk gebied heeft een bijzonder karakter, en de donkere plattelandsnacht leent zich perfect voor dit vurig klank- en lichtspel. Het programma start om 20 uur en duurt tot middernacht.