Erfgoed van formaat in de Kortrijkse Schouwburg

De Kortrijkse decors, waarvan er vijf ensembles in 2018 als topstuk werden genomineerd, en waarvan het geheel ook beschermd is als deel van de geklasseerde Schouwburg, werden ontwerpen op maat van het gebouw door de meest gevraagde décorateur of theatervormgever van ons land.

Rond de eeuwwisseling was Albert Dubosq (1863-1940), Parijzenaar van geboorte en intussen gevestigd in Brussel, een publieke vaste waarde en voorzag heel wat theaterzalen en producties in Europa van decors. Dubosq genoot een opleiding bij vier Parijse topdecorateurs, en schilderde mee aan wereldpremières in onder meer de Munt en de Opéra Garnier. In de Munt zou hij ook hoofdontwerper worden, om vanaf 1907 als ondernemer zijn diensten aan te bieden. In z’n grootste atelierhallen in Molenbeek waren de décorateurs ambachtslui/artiesten die bijdroegen bij tot de illusionistische Gesamtkunst van het theater, gepokt en gemazeld in de realistische en naturalistische weergave die de romantische setting van het theater volledig moesten maken. Tegelijkertijd stond Dubosq op het eind van een lange traditie, en zou de twintigste eeuw niet veel later radicaal breken met het tweedimensionaal realistische decor, zo sterk zelfs dat we ons vandaag de beleving en appreciatie door de negentiendeeeuwse burgerij nog amper kunnen voorstellen.

In Kortrijk zouden talloze operettes, lokale toneelvoorstellingen, dansvoorstellingen of culturele avonden de stukken in en uit de decorzaal blijven slepen. Hun lange actieve leven in Kortrijk behield hen zo van het modernisme dat in de grote theaterhuizen soortgelijke decors veelal richting vochtige vergeetkelder, afvalberg of zelfs brandstapel duwde. Honderd jaar later beschikt Kortrijk zo over het meest volledige Europese ensemble van historische theaterdecors, zo vlooide onderzoeker Bruno Forment uit.

Als unieke getuigen spreken de decors boekdelen over de theaterpraktijk van de negentiende eeuw en de belle époque, zoals die ook met gelijkaardige sets van Dubosq in Vlaamse steden te zien was, en dit veelal voor optredens van belangrijke Belgische gezelschappen uit de tijd. De decors getuigen bovendien van het oeuvre en de artistieke kwaliteit van Dubosq en diens uitstraling als décorateur, geworteld in een lange traditie en beïnvloed door de schilderkunst van de tijd. Denk daarbij maar aan de kleurenpracht en de trompe-l’œils in de Place publique italo-espagnole-arabe, geschilderd vanuit een Carmen-productie, maar veelzijdig inzetbaar. Niet toevallig werd dit ensemble voorgedragen als één van de vijf sets op de Vlaamse Topstukkenlijst.

Honderd jaar na datum brengt de Schouwburg Kortrijk voor de volledige lengte van haar feestseizoen 2020-21 de sfeer van de beginjaren terug. Weg zijn de rode stoeltjes. Net zoals dit in de tijd van Dubosq voorzien was, is de ‘balzaal’ terug van weggeweest en zit je als publiek terug op de hoogte van de scene. Een permanente mini-expo neemt je ook mee doorheen het theaterverleden van de stad. Daarnaast programmeert de Schouwburg heel wat activiteiten die je letterlijk onderdompelen in het roemrijke verleden van het gebouw, inclusief haar decors. Het echte verjaardagsfeest is ondertussen – onder invloed van Covid – ettelijke malen gewijzigd. Maar creativiteit kent geen grenzen. Het Schouwburgteam slaat de handen in elkaar met Kortrijkse artiesten en zo ontstaat eind november Schouwburgland. Het wordt een tentoonstelling, maar ook een voorstelling. Het wordt een magische, theatrale totaalbelevenis die je meeneemt door het gebouw en de geschiedenis van de Schouwburg. Hou www.schouwburgkortrijk.be in de gaten om te zien hoe dit programma zich verder ontwikkelt.