De heropening van het Museum voor Schone Kunsten Gent

Het Museum voor Schone Kunsten in Gent, opgericht in 1798, is één van de oudste van ons land. Het ontstond naar aanleiding van diverse maatregelen die eerst door het Oostenrijks en later door het Frans bewind werden genomen. De afschaffing van de slotkloosters wegens 'niet nuttig' door de Oostenrijkers en daarna de confiscatie van de kerkelijke goederen door de Fransen zorgden ervoor dat een rijke verzameling aan kunstwerken werd samengebracht. Vele daarvan verdwenen naar de verzamelingen van de betrokken landen. Het is niet voor niets dat in vele Franse musea de herkomst van een kunstwerk is aangeduid door een datum.

Gelukkig waren er ook mensen die ijverden om de belangrijke werken hier te houden, zoals de jurist Karel van Hulthem. Deze man, een politicus en overtuigd republikein, speelde een sleutelrol bij de oprichting van zowel het museum, de openbare bibliotheek als de kruidtuin. Het museum ging in 1802 open en had uiteindelijk een plaats gevonden in de Sint-Pieterskerk, die op die manier ook voor afbraak werd behoed. Toen de kerk in 1803 weer voor de eredienst werd opengesteld door het concordaat tussen Rome en Napoleon, moest het museum zich beperken tot de benedenkerk. Het verhuisde later naar het vroegere augustijnenklooster waar toen ook de Stedelijke Academie gevestigd was.

ln 1898, precies honderd jaar na de oprichting, besliste het Gentse stadsbestuur tot de bouw van een nieuw museum. Het jaar voordien was de Koninklijke Maatschappij 'De Vrienden van het Museum' opgericht en die hadden een niet geringe invloed op het toenmalige stadsbestuur van burgemeester Emile Braun. Het feit dat de Vrienden in korte tijd tal van aankopen hadden verricht en er een vernietigend rapport over de situatie in het toenmalige museum was verschenen, bewoog het stadsbestuur ertoe om uiteindelijk aan de stadsbouwmeester opdracht te geven tot het ontwerpen van een museum. Charles Van Rysselberghe, oudere broer van Théo, de neo-impressionistische schilder, kweet zich bijzonder goed van zijn taak. Het museum opende in 1902 de deuren en werd in 1913 uitgebreid ter gelegenheid van de wereldtentoonstelling te Gent. De inplanting in het in de negentiende eeuw aangelegde Citadelpark speelde in op de plannen van het stadsbestuur om het gebied er rond voor te behouden aan woningen voor de beter bemiddelde burgerij.

Het gebouw van Van Rysselberghe dat Beuys zo bekoorde, is gespaard gebleven van het pompeuze dat die tijd nogal eens kenmerkte. Het is in wezen een zeer rationeel gebouw, in de eerste plaats bedoeld om de kunst goed tot haar recht te laten komen. Veel hedendaagse kunstenaars zouden er maar wat graag in exposeren omwille van de diversiteit van de ruimten en vooral omwille van de lichtinval.

Robert Hoozee, conservator van het museum sedert 1979, is de behoeder van zoveel moois. Hij praat rustig én enthousiast over dit bijzondere museum. "Aanpassen aan de normen van deze tijd was een must wilden we nog tentoonstellingen met bruiklenen kunnen opzetten. Er waren problemen met de stabiliteit, de betonstructuur was nog van in de beginperiode. De trillingen van het verkeer waren voelbaar. De structuur op zichzelf is perfect. Maar in de benedenverdieping bijvoorbeeld lag er geen echte vloer. Je mag ook niet vergeten dat in de sectie waar het Museum voor Hedendaagse Kunst van Jan Hoet ooit heeft gezeten, er destijds een brandweerkazerne was én ook nog het Museum van de Wetenschap."

Voor de opening van het vernieuwde museum is er een presentatie uit de Vlaamse Kunstcollectie (het samenwerkingsverband tussen de musea van Antwerpen, Brugge en Gent). Het gaat om zelfportretten en portretten van kunstenaars. Elk jaar zal door die koepel een dossiertentoonstelling gerealiseerd worden, telkens in één van de drie musea.

Aankopen en tentoonstellingen, dat is wat we verwachten, alleen het vraagt ook centen. Het aankoopbudget van dit -vergeten we het niet - stedelijk museum bedraagt 75.000 euro per jaar. Dat is natuurlijk een peulschil als je ziet hoe de kunstmarkt soms tekeer gaat. Gelukkig is er de goed werkende Vrienden-vereniging, momenteel onder het voorzitterschap van Danny Van den Bossche, die zorgt voor serieuze financiële ondersteuning en mecenaat. Het tentoonstellingsbudget bedraagt 85.875 euro, in het vooruitzicht van de heropening is daar vorig jaar een extra toelage van 75.000 euro bijgekomen. Voor de tentoonstelling British Vision, één van de topevenementen van 2007 in Vlaanderen, is een toelage van 250.000 euro voorzien. Dat getuigt allemaal van de inspanningen die Gent als cultuurstad wil opbrengen. Toch zal iedereen die een beetje weet hoe het er in de kunstwereld aan toegaat, beseffen dat het hier wel degelijk zeer lage budgetten betreft. De conservator en zijn staf verdienen dan ook meer dan een pluim voor wat zij met die kleine budgetten verwezenlijken.

"Het ware een oplossing mocht de Vlaamse Gemeenschap het museum overnemen en erkennen als een wetenschappelijke instelling. Dat geeft een totaal ander plaatje inzake budgetten en kader," zegt Robert Hoozee en hij verwijst naar een illuster voorbeeld in Liverpool waar de Walker Art Gallery tot een nationaal museum is omgevormd.