Clara Spilliaert - Kunst die groeit

Clara Spilliaert (1993) groeide op in Tokyo met een Belgische vader, een Japanse moeder en haar drie jaar oudere zus Lisa, die ze als tiener naar België volgde. Als kind kwam ze elk jaar op vakantie naar haar grootouders in Brugge, maar verhuizen bracht toch een grote cultuurschok met zich mee. Ze sprak de taal niet en vond het dus moeilijk om aansluiting te vinden bij leeftijdsgenoten. Ze kon instromen in het vijfde middelbaar van de kunsthumaniora. Daar gaf een leerkracht de leerlingen de opdracht een droedelboek bij te houden, maar in haar geval werd dat een dagboek waarin ze, beeldend, al haar gevoelens kwijt kon. Ze maakte soms twintig tot dertig tekeningen per dag.

In 2018 vatte ze dan ook een tweede studie – keramiek – aan, eveneens aan LUCA School of Arts. Ondanks de coronapandemie, die een deel van haar opleiding overschaduwde, maakte Spilliaert een opmerkelijke doorstart in de kunstwereld. In 2020 bekeek ze haar afkomst en haar relatie tot België vanaf een afstand en deed ze onderzoek naar de symboliek van de leeuw. “Ik herinner me uit mijn familiebezoeken tijdens mijn kindertijd een kom met twee leeuwenkoppen, die ik dus associeerde met warmte en veiligheid. Pas veel later werd ik me bewust van de politieke connotaties. Daar had ik het moeilijk mee, want plots voelde ik me als buitenstaander niet meer welkom in Vlaanderen.” Ze deed onderzoek naar heraldiek en verwerkte haar tegenstrijdige gevoelens en vragen in een reeks van twintig keramische wapenschilden, waarin de leeuw een nieuw narratief krijgt, in relatie tot andere symbolen die de conventies van de heraldiek uitdagen en in haar oeuvre blijven terugkomen, zoals bloemen, insecten en (delen van) het vrouwelijk lichaam. Met Wapenschilden won ze de CAF Award, een belangrijke kunstprijs in Japan, een betekenisvolle waardering uit haar land van oorsprong.

Organisch

Al zeven jaar doet ze aan cohousing vlakbij het station Gent-Sint-Pieters, waar ze de berging omtoverde tot kelderatelier. “Het is een bijzondere plek voor mij,” vertelt ze. “Er komt bijna geen zonlicht binnen, maar in de ondergrondse stilte vind ik rust. Het idee dat ik creëer onder de oppervlakte van de aarde, tussen de spinnen en de duizendpoten, maakt me gelukkig en schenkt me veel concentratie.”

Op de opening droeg Spilliaert een jurk in worteldoek, gemaakt door haar zus. Zij hielp haar ook bij een performance waarbij mensen een deeltje van hun lichaamshaar lieten waxen. De harsstrips met uitgerukte haren vonden vervolgens een plek op de muur in het achterste kamertje bij Lichtekooi, ingekaderd met worteldoek, een materiaal dat gebruikt wordt om de groei van onkruid te voorkomen. Haar exploraties rond lichaamshaar vormen geen hard statement, benadrukt ze. “Op lichaamshaar heerst een taboe, meer nog in Japan dan hier.” “Ik wil graag dat iedereen meer vrijheid voelt omtrent lichaamsbeharing. Het recht om ermee te experimenteren vind ik belangrijk. Door deze installatie te maken bekijk ik mijn lichaamshaar meer als natuurlijke groei en ermee omgaan is net zoals tuinieren.”

Spilliaert nodigde kunstenaar en auteur Stine Sampers uit om bij de tentoonstelling een sprookje te schrijven. “Ik voelde dat een reguliere zaaltekst met uitleg niets voor mij is,” zegt ze. “Het verhaal van Stine is een interpretatie en spreekt tot de verbeelding. De wolf uit het sprookje kan staan voor het patriarchaat, maar ook voor het dierlijke in onszelf. In beide gevallen kunnen we ermee worstelen, maar moeten we er ook mee leren samenleven.”

In oktober 2023 werd Spilliaert door een jury van experten in de hedendaagse beeldende kunsten verkozen tot winnaar van de Fintroprijs. 2024 belooft opnieuw een druk jaar te worden. In Kunsthal Extra City Antwerpen creëert ze een semipermanent werk in het voormalige dominicanenklooster, en ze bereidt ook een nieuw werk in de publieke ruimte voor. In Galmaarden zal ze een integratie voorzien voor de renovatie van een sociale woning in het kader van Meesterproef, georganiseerd door de Vlaamse Bouwmeester. “Het Pajottenland staat gekend als fruitstreek. Ik wil er een ladder in gesmeed metaal plaatsen als symbool voor de oogst en er tegenover een jonge fruitboom planten. De boom zal door de jaren heen boven de ladder uitgroeien en de vrucht ervan brengt de omwonenden samen.”