Abby Kortrijk - Een nieuw begin

Niet alleen de renovatie was complex, ook over de inhoudelijke invulling is nagedacht.

“We wisten meteen dat het een laagdrempelige ontmoetingsplek moest worden. Ik ga niet beweren dat we het warm water uitvinden, die evoluties hangen in meer musea in de lucht, maar wat bij ons structureel anders is, is dat je in het museum niet zoals gewoonlijk een kaartje koopt en in stilte rondwandelt. In Abby ga je via Abby Café of de Living binnen, waar je gratis de collectie-opstelling en delen van de tijdelijke tentoonstelling kan zien. Samen met het Salon en het Atelier boven vormen die ruimtes onze Stadsliving, die steeds tot 10 uur ‘s avonds open is en waar we een deel van de programmering met organisaties en gemeenschappen uit de regio delen. Dat is in geen enkel ander museum mogelijk.”

Laat zo’n wisselwerking met de bezoeker voldoende ruimte om een eigen identiteit uit te werken?

“Natuurlijk. Het is niet omdat een museum laagdrempelig is, dat er geen kennis en expertise nodig zijn. In een ideale wereld kom je tot een kruisbestuiving waarin iedereen elkaar inspireert, maar in de realiteit moet je als museum dat verhaal een stuk in handen nemen.”

Rinus Van de Velde maakte ook een tekening voor Abby.

“Die zal in de collectie worden opgenomen. Het is een afspraak die we bij de volgende kunstenaars willen doortrekken, zodat er nieuwe kunst in de verzameling terechtkomt. We lieten ook permanente kunstwerken maken. Zo ontwierp Navid Nuur een spiegel voor de muur bij het onthaal, Het Oefenraam. Het werk geeft een gelaagd, psychedelisch effect en is een oefening in het kijken, om je zintuigen scherp te stellen voor je het museum induikt.”

Ook buiten is er permanent werk te zien.

“We hebben een tuin met eetbare planten, kruiden en bloemen aangelegd, een knipoog naar de vroegere kloostertuin. Daar combineren we een Geknielde Jongeling van George Minne uit de collectie met een Wilting Flower van Daan Gielis. Die kievitsbloem in neon staat zes meter hoog op de gevel en kan je zelf met een knopje aanzetten. Dat is dan weer een knipoog naar het religieuze verleden van de site: in plaats van een kaarsje brand je een neonbloem. En in het park zijn er zeven nissen waarin vroeger de smarten van Maria verwerkt waren. Sinds de jaren zeventig zijn die leeg en in verval. We hebben Kris Martin gevraagd om die in te vullen.”

In de betalende delen, de kapel en de twee ondergrondse zalen, zijn de tijdelijke expo’s te zien.

“We willen jaarlijks een grote en een kleine tentoonstelling. De najaarsexpo’s palmen de drie zalen in. In het voorjaar gaan we één ruimte zelf programmeren en laten we de andere aan partners over. We werken thematisch, vanuit een vraagstelling en leggen kruisverbanden tussen kunst van vroeger en nu. Alle tentoonstellingen moeten raken aan onze overkoepelende vraag: wie zijn we als mens en hoe verhouden we ons tot elkaar.”

Abby opende de deuren met de expo F**klore. Reinventing Tradition.

“De openingstentoonstelling draait rond folklore en hoe hedendaagse kunstenaars nog steeds door folkloristische ambachten, beeldtaal en rituelen geïnspireerd worden. Naast hedendaagse kunstenaars hebben we Vlaamse expressionisten als Gustaaf De Smet en Jean Brusselmans opgenomen, zo’n beetje de founding fathers van het folkloristische idioom dat nog steeds doorloopt in het werk van bijvoorbeeld Inès van den Kieboom en Pieter Jennes. Het is een eclectische mix van installaties, video's en schilderijen waarbij we linken leggen naar actuele vragen, zoals ecologische duurzaamheid en exclusiviteit van tradities.”

Er zijn heel wat bruiklenen aanwezig.

“Inderdaad. We hebben bijvoorbeeld De acht dames door Edgard Tytgat uit het Gemeentemuseum Den Haag. Het stelt acht vrouwen in een kamer voor met een kaartspel op een tafel. Op het eerste gezicht lijkt het een keurig werk, maar Tytgat had een pervers erotisch boek geschreven met pikante aquarellen over acht vrouwen die in een wachtkamer van een klooster om de beurt een kaart trekken. Het lot bepaalt welke seksuele handeling ze ondergaan bij twee geile kloosterbroeders.”

Er is ook werk in opdracht gemaakt.

“Voor de openingstentoonstelling hebben we zes kunstopdrachten uitgeschreven. Zo is er een zandtekening van Kasper Bosmans. Hij liet zich door de koekoek inspireren die zijn ei in het nest van een andere vogel legt. Het gevoel een vreemde in het nest te zijn, is iets dat Bosmans goed kent. Hij verwijst naar zijn queeridentiteit, en tegelijk naar de traditie van de zandtekening. In Vlaanderen werden bij bruiloften en feesten met gekleurd zand patronen op de vloer gestrooid. Wanneer het feest gedaan was, veegden ze dat zand weg en polijstten ze zo de planken. Zo’n zandtekening betekende dus letterlijk een nieuw begin.”

Veel van die werken knipogen naar de geschiedenis van de abdij.

“Dat is zeker zo bij het kantwerk van Élodie Antoine, dat gratis in Abby Café te zien is. Kant is een folkloristisch ambacht dat vaak met lieflijke, onschuldige bloemenpatronen geassocieerd wordt. Maar als je van dichtbij naar haar werk kijkt, zie je een foetus, hersenen, een baarmoeder en allerlei vreemde planten. Dat verwijst naar het verleden van de Groeningeabdij, waar vrouwen kwamen om te genezen of ongewenste problemen op te lossen. Ignace Cami ontwierp dan weer een koekplank voor speculaas waarin hij naar de honden van Abby verwijst. Tijdens de archeologische fase van de verbouwing legden we een Romeinse waterput uit 160 na Christus bloot. Daarin ontdekten we onder andere skeletten van twee gedomesticeerde honden. Wanneer een waterput in die tijd in onbruik raakte, werd er als offer een dier in geworpen. Aan het onthaal krijgen hun schedels een ereplaats, omdat ze al tweeduizend jaar over de site waken.”