OKV Plus 1999.4

Barbie, gangmaakster in de wereld van de poppenmode, is veertig jaar jong. Het Stedelijk Modemuseum viert deze verjaardag met een feestelijke tentoonstelling.

Margaretha van Oostenrijk, tante van Karel V, koos Mechelen uit als residentiestad en voedde er haar neefjes en nichtjes op aan het hof. De aanwezigheid van de landvoogdes stimuleerde de kunstnijverheden, niet in het minst het houtsnijwerk, waarvoor Mechelen internationaal vermaard raakte. 

De vakkennis van de Mechelse houtsnijders uit het ancien  regime inspireerde de meubelmakers in recentere tijden. Van het midden van de 19de eeuw tot na de Tweede Wereldoorlog genoot 
Mechelen wereldfaam als meubelstad bij uitstek. 

Het jaar 2000 is een ideaal moment om het Mechelse meubel in de kijker te plaatsen. Niet alleen omdat het toevallig de 500ste geboorteverjaardag is van Keizer Karel, maar ook omdat het einde 
van het millenium de brug slaat van oud naar nieuw. Het hedendaagse design vervult hierin een scharnierfunctie: het is enerzijds schatplichtig aan de eeuwenoude houtsnij- en meubelkunst en vormt anderzijds de basis voor nieuwe ontwikkelingen, stijlen en opvattingen.

Cultureel Centrum Antoon Spinoy

De grote bloei van de Mechelse meubelnijverheid tijdens de eerste decennia van de 19de eeuw, die tot diep in de 20ste eeuw stand hield, genoot een wereldwijde faam. Niet alleen de als typisch Mechels omschreven neorenaissancemeubelen kenden een wijd verspreid buitenlands afzetgebied, ook andere stijlmeubelen werden tot in de Verenigde Staten van Amerika uitgevoerd. 

Aan de hand van individuele meubelen en meubelensembles krijgt de bezoeker een overzicht van wat de Mechelse meubelmakers produceerden. Dat deze productie zeer gevarieerd is en getuigt van degelijke vakkennis, wordt onder meer aangetoond met reproduc­ties, tekeningen en modelboeken uit de 19de- en 20ste-eeuwse ateliers. Bijzondere aandacht gaat naar de meubelbekleding, die vaak uit zeer kostbare materialen bestond zoals goudleer, fluweel, zijde en damast. 

Tenslotte bewijzen tal van interbellum-ontwerpen dat niet alleen 'klassieke' meubelen gemaakt werden in Mechelen.

De garage, ruimte voor actuele kunst

De grote opbloei en eigentijdse creativiteit van de meubelont­werpers binnen en buiten Mechelen worden gevisualiseerd aan de hand van de voorbeelden uit twee recente en cruciale perioden in 
de geschiedenis van het nationale (meubel)design. 

De eerste periode loopt zowat van 1945 tot 1960. In deze afdeling zijn meubelen te zien van de belangrijkste Mechelse en Belgische ontwerpers, naast een selectie van originele documenten, werk­tekeningen, publicaties, publicitaire folders en affiches. 

De meubelen worden opgesteld in 'kijkappartementen' waarin ook designobjecten, keramiek en textiel uit die tijd hun plaats krijgen. de tweede periode beslaat het decennium 1990-2000 en wordt in de 
tentoonstelling belichaamd door de ontwerper-architect-designer Maarten Van Severen, wiens naam in de internationale designwereld reeds een begrip geworden is.

Tot slot zijn er de reeks zelfportretten of scènes waar de immer ironische en cynische Ensor zichzelf een rol toebedeelt. Deze reeks sluit goed aan bij de onderwerpen met de maskers en de carnavaleske figuren. 

Een complex oeuvre

Wie de commentaar en kunstkritiek op Ensor een beetje doorneemt stelt vast dat iedereen er wel iets uithaalt wat haar of hem goed past. Ensor laat zich duidelijk niet voor één kar spannen en dat blijkt nog eens uit deze schitterende tentoonstelling. Die ontkracht een aantal bestaande clichés over Ensor met zijn eeuwige maskers en skeletten. Vooral de werken uit zijn begin­periode illustreren zijn vakmanschap als schilder. Subtiele kleuren, spannende textuur en ongrijpbare lichtinvallen. 

De interessante catalogus benadert het oeuvre van de Oostendse meester vanuit verschillende invalshoeken wat gezien de complexiteit vermoedelijk de enige manier is. Met enige schroom proberen de kunsthistorici een analyse te maken, wel wetende dat ze een zondvloed van kritiek en commentaar over zich heen zouden krijgen indien Ensor nog leefde. Ook de liefde voor de muziek van Ensor blijkt uit schilderijen, tekeningen en partituren. 

In een aantal verduisterde zalen krijgen we tevens een beter inzicht in de reeks prenten zoals De wraak van Hop-Frog en de reeks rond Christus. Een aantal souvenirs en memorabilia zoals maskers, foto's en schilderspaletten getuigen in stilte en het halfduister van de illustere en unieke figuur die James Ensor ongetwijfeld was. Voor zoveel kunst en indrukken trek je het best meerdere uren uit of, indien mogelijk, twee bezoeken. 

De geschiedenis van het videospel is nog heel jong. Toch is er in enkel decennia een spectaculaire evolutie geweest. Het videospel evolueerde van een curiosum in het lunapark op de kermis naar een gesofisticeerd toestel waarbij het steeds moeilijker wordt werkelijkheid en optische effecten van elkaar te onderscheiden. 

Roger Raveel wordt als één van de belangrijkste Belgische artiesten na WO Il beschouwd. Zijn werk is niet in de bekende kunsthistorische hokjes te catalogiseren. Het is eigentijds en tijdloos. Raveels kunst vindt zijn voedingsbodem in zijn onmiddellijke omgeving. Het is echter nooit lokaal gebonden. De dingen om hem heen krijgen een universele betekenis: de man, de vrouw, de planten, de betonmuur, de fietskar, de reclame, de technologie worden in tijd en ruimte gezien. 

Aanvankelijk zag Raveel zijn museum staan in het nabije Deinze of in Gent. Tot er een voorstel uit Machelen a/d Leie zelf kwam. Ze waren bereid hiervoor een met verval bedreigde pastorie en een aanpalend terrein ter beschikking te stellen. Er moest nog naar een architect worden gezocht. Stéphane Beel heeft bijna tien jaar aan dit museum gesleuteld. Het omvat de gerestaureerde pastorie en een ruim nieuw complex dat zich op een bevreemdend verrassende manier in het hortend ritme van het dorp integreert. Beels museum vereenzelvigt zich met de omgeving en neemt er afstand van, het opent zich en sluit zich af. 

Het Raveelmuseum herbergt ongeveer 300 schilderijen, om en bij de 2.500 tekeningen, een aantal objecten en een volledig overzicht van Raveels grafiek. Het ligt in de bedoeling van de Stichting Raveel om dit uitgebreide patrimonium vanuit diverse en wisselende invals­hoeken aan het publiek te presenteren. Ook zal Raveels werk in afzonderlijke tentoonstellingen geconfronteerd worden met de kunst van tijd- en generatiegenoten. Er zal verder gepoogd worden het in een internationale context te plaatsen en het te laten dialogeren met hedendaagse strekkingen. 

Het museum bezit veel werken uit zijn beginperiode: schilderijen en tekeningen die het atelier al lang niet meer hebben verlaten. Ze zullen voor velen een verrassing zijn. Wellicht zal men ook verbaasd opkijken bij de ontmoeting met de talrijk 'zogezegd' abstracte werken uit de tweede helft van de jaren '50. 

Het museum wil geen mausoleum zijn, maar een plek waar men in stilte kan genieten van en zich bezinnen over het werk van Raveel. Er zal ook ruimte geschapen worden om er Raveels oeuvre grondig te bestuderen en allerlei documentatie te raadplegen. 

De Bronzen Adhemar 1999, Erik Meynen 

De tweejaarlijkse Bronzen Adhemar Prijs gaat dit jaar naar striptekenaar en cartoonist Erik Meynen. Hij krijgt het beeldje voor zijn boek 'De jaren van Dehaene', een bundeling politieke cartoons uit de periode 1992-1999. De jury looft Meynens rake analyses van het Belgische politieke reilen en zeilen. 

Erik Meynen debuteerde in het weekblad Knack. Sinds 1990 leverde hij wekelijks een politiek getinte strippagina voor de Nieuwe Panorama en later voor P-magazine en Het Laatste Nieuws. Tussenin werkte hij nog voor De Morgen en zijn naam prijkte ook boven de Jean-Pierre Van Rossemstrip.

Van Bulletje tot Wentelteefje.  Een wandeling door de Hollandse striphistorie

Nederland maakte pas in de jaren twintig kennis met het stripverhaal. Kranten en later tijdschriften speelden daarbij een belangrijke rol. Aanvankelijk werd vooral buitenlands werk gepubliceerd. Maar al snel kwam ook talent van eigen bodem aan bod. Met het tijdschrift 'Sjors' (1936) - genoemd naar de bekendste Nederlandse stripfiguur - werd een aanzienlijk deel van de Nederlandse stripgeschiedenis geschreven. 

Toen het museum in januari 1998 zijn deuren sloot voor de realisatie van renovatie- en van nieuwbouwwerken werd een periode in de geschiedenis van het Toreke afgesloten. Ruim twintig jaar had het museum geknokt om een plaats te verwerven in het Tiense culturele leven. Talloze kunstenaars uit de stad en uit de regio passeerden de revue; historische tentoonstellingen werden met succes gerealiseerd. En toch was het museum aan vernieuwing toe: de tentoonstellingsruimte werd te beperkt, de museumreserve diende gevaloriseerd te worden, de educatieve werking snakte naar meer ruimte. 

0p 10 september heropende het Toreke haar deuren,  waarachter zich nu een tentoonstellingsoppervlakte van om en bij de 900 m2, een depot van 1000 m2 en een perfect uitgerust klaslokaal bevinden. 

Van de tientallen Romeinse keizers die in de loop der tijden over Egypte heersen, staan er slechts enkelen ook echt aan de oevers van de Nijl. Het zijn zij die de bezoeker bij de hand nemen en hun een mooie impressie geven van hoe het er werkelijk aan toe ging. Een schaalmodel toont de fameuze Nijloverstromingen, waaraan het land vruchtbaarheid en welvaart dankt. Ingenieuze irrigatiesyste­men leiden het kostbare water waar het nodig is. De Romeinen introduceren een nieuw geavanceerd procédé.

Zij exploiteren dit rijke land als een echt wingewest en heffen belastingen op oogsten en op alles en nog wat. Dat tonen takslijsten en kwintanties aan, op papyri en potscherven. Uit andere documenten blijkt dan weer hoe de bezetter de vergriekste en Griekssprekende stedelingen bevoordeelt, ten koste van de modale plattelandsbewoners.  Het religieuze leven speelt zich grotendeels af rond de tempels. Een processie die zich een weg baant doorheen de opstelling legt mooi de link tussen de dagelijkse beslommeringen en het geestesleven van de bewoners van die tijd. 

Wat zeker zal bijblijven is dat Egypte niet uitsluitend piramides, farao's en mummies hoeft te betekenen en dat het verhaal van een groot rijk in zijn eindfase zeker zo intrigerend kan zijn als de geschiedenis van een bloeiperiode.