“We zijn wat we ons herinneren.”
Dat schreef cultuurfilosoof George Steiner, maar is dat zo? Is wat we ons herinneren ook wat er echt gebeurde? Wat als ons geheugen een loopje met ons neemt?
“Herinnering is als een hond die gaat liggen waar hij wil.”
Dat is dan weer hoe Cees Nooteboom het ziet. Kunstenares Meggy Rustamova doet ons met haar film L’invitation au voyage voortdurend twijfelen. Wat is er gebeurd? Anno Dijkstra laat de gedachten van familie en vrienden over de sculptuur van een man horen: lijkt hij op hoe ze zich hem herinneren? Het hoofdpersonage in de documentaire kortfilm Maalbeek van Ismaël Joffroy Chandoutis kampt met een geheugen dat zichzelf gewist heeft na een tragische gebeurtenis.
Met een eenvoudige ansichtkaart uit het begin van de 20e eeuw triggert David Claerbout onze eigen melancholie. Als kind verbleef Penelope Deltour vaak aan zee. Het steeds veranderende duinenlandschap nestelt zich als veilige haven in haar geheugen. Terwijl Sammy Baloji letterlijk op zoek gaat naar het geheugenverlies dat veroorzaakt wordt door koloniale nostalgie, onderzoekt Martine Laquiere de poëzie van de verstrijkende tijd in de restanten van bomkraters.
We blijven tot we verdwijnen en enkel nog een herinnering zijn in de gedachten van wie achterblijft. In hart, het hoofd én in de bodem, moet Griet Dobbels gedacht hebben. Met klei uit diverse dorpen langs de hele frontlinie van de Groote Oorlog creëert ze haar eigen Clay Front en stuurt ze de soldaten weer een stukje naar huis, lang na hun dood. Toen architect Maurice Carlier eind 1920 naar Nieuwpoort kwam, was hij zo overdonderd door de aanblik van het verval dat hij het instant op papier moest vatten. Hij combineert het afschuwelijke met de dromerige kleuren van weleer.
Westfront is een memoriaal, een monument om te herinneren aan de onderwaterzetting tijdens WO I. Geen betere plek om te ontdekken wat overblijft van een herinnering. Remain/Remember.
‘Zij die wisten waarom het hier ging
Moeten wijken voor hen die weinig weten
En minder dan weinig
En tenslotte zo goed als niets.’
Wisława Szymborska
uit: Einde en Begin
