De stempel van de drukker

Op het drukwerk van de Belgische striptekenaar François Schuiten de korrel onderzoeken, dat kan op de tentoonstelling in het Centrum voor Grafische Kunst in La Louvière. Zandkorrels zijn er ook: het album De theorie van de zandkorrel komt op een speciale manier tot leven.

Krr, krr, krr, klinkt het als we de stripplaten op de expo langsgaan. Het zand onder onze schoenen kraakt en het ruikt een beetje naar de zee. Een strip beleef je bij voorkeur in een album, maar hier wordt het tweedelige verhaal De theorie van de zandkorrel (2007-2008) van de reeks Cités Obscures/De Duistere Steden met auteur Benoît Peeters voorgesteld in een black box waardoor je in een andere wereld stapt. Een scenografie die Schuiten ook al voor Train World in Schaarbeek toepaste. Hier werkte hij samen met ExpoDuo, Bruno Letort (muziek) en Xavier Dumont (licht).

Op de verdieping kunnen we ze dan een voor een van dichterbij gaan bekijken: de zeefdrukken, offsetdrukken, lithografieën en digitale pigmentdrukken die het verlengstuk zijn van Schuitens stripalbums. Uit bezorgdheid voor het getekende en gedrukte erfgoed schonk Schuiten zijn platen aan Belgische en Franse instellingen: de Koning Boudewijnstichting, het Autrique-huis in Schaarbeek, het Centre international de la bande dessinée van Angoulême en de Bibliothèque nationale de France in Parijs. Aan het Centre de la Gravure et de l'Image imprimée schonk hij 63 gedrukte werken, want Schuiten is begaan met alle niveaus die de kwaliteit mee bepalen: de tekening, de drager en de druktechniek. Voor de gelegenheid heeft het Centrum twee zware drukpersen uit zijn depot gehaald. Het zijn eind negentiende-eeuwse pedaalpersen van het Minervetype, een gift van typograaf en uitgever Laurent Debut. Schuiten speelde met het idee om ze tijdens de tentoonstelling te laten draaien, voor het geluid alleen al, maar ze beantwoorden niet meer aan de veiligheidsnormen van vandaag. Het Centrum biedt trouwens gravure- en typografieateliers aan voor volwassen en jongeren, maar dan wel met veilig materiaal.

Een machine die niet draait, sterft elke dag een beetje, luidt het in Schoonheid. Schuiten integreerde de wielen van oude typografische persen in het affichebeeld. Hij ziet parallellen tussen de schachtbok en de wielen omdat ze beide schoonheid en kracht uitstralen. Interessant is dat van de affiche de acht kleurpassages voor de zeefdruk naast elkaar ophangen. Schuiten werkt al sinds de jaren 1980 samen met de Franse zeefdrukker Gilles Ziller die zijn carrière zelf begon met de uitgave van afbeeldingen van Edgar P. Jacobs, striptekenaar van de reeks Blake en Mortimer. Omdat Ziller speelt met de kadrering en sommige beelden heruitvindt door elementen uit verschillende tekeningen bij elkaar te brengen wordt hij door Schuiten erg geapprecieerd. Voor Schuiten is de expo een hommage aan deze volwaardige auteurs.

Af en toe hangt de originele tekening in gouache en kleurpotlood erbij, maar we misten hier meer uitleg. In het Centre de la Gravure et de l'Image imprimée mag je toch verwachten iets bij te leren over de drukprocedés en de verschillen tussen zeefdruk (sérigraphie in het Frans), offset, lithografie (steendruk) en digitale pigmentdruk.

Misschien kunnen de geleide bezoeken op 8 november en 6 december dat verhelpen, of de conferentie Rêves d'archives met Schuiten en Peeters op 16 november in het Mundaneum in Mons (waar zij voor de scenografie tekenden). Dan hoor je Schuiten misschien zelf zeggen dat de drukker Franck Bordas wel een uur aan een plaat kan printen met pigmentinkt die een ongelooflijke precisie toelaat.