Waar kan je de tradities en gewoonten van de Antwerpse Kempen beter begrijpen dan in het oudheidkundig museum Taxandria, dat in de voormalige Turnhoutse patriciërswoning 'Huis metten Thoren' is ondergebracht?! Daar start onze avontuurlijke weekendtrip langs verleidelijke Kempense musea.
Kunst en Toerisme - Avontuurlijke verkenningstocht langs Kempense Musea
Artikel
De moerasgronden, de zanderige heidevlakten en de dicht begroeide dennenbossen garandeerden de vroegste inwijkelingen zeker geen leefcomfort. Dat de streek al in het Bronstijd perk werd bewoond bewijzen de archeologische vondsten in de kelder. De spectaculair ingerichte jachtkamer op de bovenverdieping herbergt zowel opgezette dieren als de attributen van de valkenier. Hoe belangrijk dit tijdverdrijf in de 17de eeuw wel was blijkt uit het bestaan van twee verschillende jachtrechtbanken in het toenmalige stadhuis. In de justitiezaal treffen we een akelig schandblok, een huiveringwekkend schavot, loodzware boeien en een afbeelding van een veroordeelde, die naar de galg wordt geleid. Een schilderij van Gaillard toont uitgeputte dwangarbeiders, die een houten molen draaiende houden.
Veel vrolijker oogt het 'katten-en apen concert' van David Teniers in het kunstkabinet. Deze stijlvolle ruimte naast de luisterrijke Schepenenkamer is vooral versierd met klassieke, Vlaamse meesters. De weefgetouwen en de typische kraagkapmantels en spaanderhoeden krijgen een ereplaats op de zolder naast de zeldzame koperen bedpannen, wafelijzers en haardplaten.
Het nabijgelegen Begijnhofmuseum vestigt niet alleen de aandacht op de Kempense volksdevotie. De zorgvuldig uitgeknipte papieren figuren en de ingekerfde hostiemotieven tonen aan hoe geduldig deze vrome vrouwen waren. Dat ze de hen toevertrouwde schoolkinderen dezelfde discipline oplegden bewijst de houten klepper, die tot in de 19de eeuw het stapritme bepaalde! Om geen geld te verspillen diende de houten boekentas ook als minilessenaar. Vreemde biechtvaders kregen trouwens uit zuinigheidsoverwegingen altijd dezelfde koffietas voorgeschoteld.
Het kompleet vernieuwde Speelkaartenmuseum is bevolkt met kartonnen jokers, koningen, dames en boeren. Het schetst de geschiedenis van alle Turnhoutse kaartenmakers. We vernemen ook wie hun voorlopers, concurrenten en navolgers zijn. Bij de recente aanwinsten van het museum hoort een gigantische, eeuwenoude stoommachine. De pas voltooide educatieve, ludieke familiefilm 'De kaartridder' bevat een schat aan historische informatie. Het hele gebouw wordt tot aan de toiletten bewegwijzerd met vrolijke kaartfiguren.
De Kempen oefende een onweerstaanbare aantrekkingskracht uit op de Rotterdamse schilder Jakob Smits. Omdat hij zijn aangrijpendste doeken en veelzeggende krijttekeningen in Mol vervaardigde kreeg hij daar een museum. Het stemmig landhuis ligt pal naast de kerk van Sluis. Het maakt op ons een stemmige indruk. Mystiek zijn de 'Prediking van Jezus in een schuur' en het immense anti-oorlogsdoek 'Bemint elkander', dat de Gekruisigde tussen roetzwarte wolken boven graftombes voorstelt. De Rotterdamse kunstenaar hield zoveel van zijn tweede echtgenote Malvina dat zij in zijn oeuvre wordt vereenzelvigd met de Moeder Gods.
Langs lommerrijke binnenwegen bereiken we de gerestaureerde priorij van Corsendonk. Hoewel de reguliere kanunniken, die in de geest van Ruusbroec en Thomas a Kempis(!) leefden, in 1783 definitief uit het klooster werden verbannen en het domein later als militair toevluchtsoord en familiekasteel fungeerde, zijn de interieurs door de huidige eigenaars toch weer opgesmukt met wandtapijten en muurdecoraties uit de priortijd. In het als gastronomisch restaurant ingerichte 'Vrouwenhuys' hangt een aandoenlijk 'Besnijdenis' tapijt naast een expressionistische Christussculptuur, die zonder het bijhorende kruishout lijkt weg te zweven. Nachtelijke woudvogels en eenden luisteren ons verblijf in de monnikenkamer op.
Bij het ochtendgloren rijden we naar Baarle Hertog. De vroegere Belgische burgemeester van deze Hollands-Vlaamse gemeente, Fons Cornelissen, verwelkomt ons in het unieke kaarsenmuseum van Frits Spies. Alle bijbelse taferelen, heiligen figuren en godsdienstige symbolen zijn gerealiseerd in bijenwas.
Met behulp van ingenieuze afkoelings-of opwarmingstechnieken en door toevoeging van natuurlijke sappen zijn de 'kathedrale kaarsen' uitgevoerd in de meest uiteenlopende kleurtinten. Pater Jan Bomans gaf de kunstenaar religieus-symbolisch advies.
In het Albert Van Dyck museum in Schilde staat één van de vroegere modellen van de animistische schilder ons te woord. Met haar schoolvriendinnetjes poseerde ze geregeld voor de kunstenaar, die de kinderziel trachtte te doorgronden. Hij was vooral gefascineerd door de ruwe landschappen en het ongecompliceerd gedrag van de eenvoudige Kempenaars.
In Lier ronden we onze boeiende exploratietocht af in het Timmermans-Opsomerhuis. Overrompelend is het drieluik van lsidoor Opsomer met een woedende aartsengel, die te paard Adam en Eva uit het aards paradijs verdrijft, terwijl op de zijpanelen een moeder haar ziek kind troost en havenwerkers zwetend hun taken vervullen. Brevierende pastoors, zwoegende boeren en natuurminnende juffrouwen werden in geuren en kleuren door Felix Timmermans vereeuwigd. Kunstsmid Lodewijk Van Boeckel werd meer bekoord door dreigende adelaars en vechtende hanen. Toch blijkt uit hun gezamenlijke activiteiten dat ze boezemvrienden waren.
