OKV1969 7ste jaargang

Auguste Herbin maakt deel uit van de generatie die geboren werd in de wisselperiode tussen de 19de en 20ste eeuw (Quiévy 1882), waarin dank zij de neo-impressionisten en figu­ren zoals Cézanne en Gauguin, enkele plastische waarden werden herzien.

'Steengroeve te Fontainebleau' is het werk van één der voor­naamste Franse landschapschilders uit de 19de eeuw. Rond 1820 dringt de Romantiek door met vertegenwoordigers als Géricault en Delacroix.

Het streven naar beweging in de kunst dateert niet van van­daag : de ganse barok was erdoor gedreven. Op dynamische vormgeving door filmisch-flitsende beeldenreeksen ging men zich echter pas toeleggen in het begin van deze eeuw.

Het hoofdthema van ons schilderij is het laatste oordeel, voorgesteld in het bovenste register en door het Evangelie van Mattheus geïnspireerd. Op de jongste dag zal Christus de goeden van de kwaden scheiden zoals een herder de schapen van de bokken.

Het is opvallend dat er tussen de eerste werken van Van Severen en deze compositie 'Zwarte cirkel en vierkant' een nauw verband bestaat wat betreft een niet te definiëren aanwezig zijn van ruimtelijke rust. In dit schilderij is de beweging een beweging die de oneindigheid benadert.

Dit drieluikje, een aanwinst van het Koninklijk Museum voor Schone Kunsten van Antwerpen, houdt duidelijk verband met Tongerlo en zijn witheren. De letters ANTO, op de gesloten luiken aangebracht, zijn in verband te brengen met abt Antonius Tsgrooten. Hij bestuurde de abdij van 1504 tot 1530 en was een van haar grote bouwheren en maecenen.

De schilder van het werk 'De Legende van de H. Lucia' in de St.-Jakobskerk te Brugge kreeg de naam 'Meester van de Legende van de H. Lucia' en, steunend op stijlovereenkomsten, op iconografische herhalingen en op andere bijzonderheden, waren verscheidene werken rond die naam te groeperen.

'Men mag schilderen met alles, met pijpen, postzegels, prentbriefkaarten, speelkaarten, kandelabers, stukken wasdoek, losse boorden, behangpapier en dagbladen'.
Dat schreef Apollinaire in zijn 'Peintres Cubistes' van 1913.

Barend van Orley droeg in ruime mate bij tot de verspreiding van de toenmalige nieuwe stijl in onze gewesten. Met de landvoogdes en het hof had hij de belangstelling gemeen voor de klassieke oudheid. Met ontzag keek hij op naar de kunstenaars in Italië die toentertijd de toon aangaven.

Er mag worden beweerd dat wie tot de geestesinstelling en tot de diepe inzichten van Bruegel wil doordringen de aandacht moet gespannen houden op zijn tekeningen en prenten.

Het gaat om een echt portret. Zoals vaak gebruikt Raysse een foto om zijn schilderijen te maken, een foto van levende personen, liefst van mooie meisjes, maar ook van bekende kunstwerken zoals die van Cranach, Ingres of Prud'hon, zelfs van de meest banale prentkaarten.

In 1963 werd tijdens de opgraving in het hoofdkoor van de 0.-L.-Vrouwekerk te Kortrijk een overwelfd bakstenen graf gevonden. Door een later aangebracht gat in het gemetselde tongewelf kon onmiddellijk vastgesteld worden dat de vier binnenwanden met figuratief schilderwerk versierd waren.

Een eerste vraag die men zich kan stellen bij •het bekijken van dit portret is wellicht wie hier werd voorgesteld. Wie is deze man met wijde mantel en geplisseerde kraag, die de toeschouwer onderzoekend en tegelijkertijd ietwat dromerig aankijkt ? Algemeen wordt aanvaard dat Van Dyck hier Frans du Quesnoy uitbeeldde, een beeldhouwer uit onze gewesten.

Omdat het zijn belangrijkste werk uit zijn eerste periode is, bekleedt Titiaans schilderij 'Jacopo Pesaro door paus Alexander VI aan de H. Petrus voorgesteld' uit het Antwerpse museum een voorname plaats in het gezamelijke œuvre van de kunstenaar.

Het tekenen heeft in Rubens' kunst een geweldige rol gespeeld. Het enorme aantal der bladen van zijn hand, die thans nog te zien zijn in de voornaamste Europese en Amerikaanse verzamelingen, is daar op zichzelf al een bewijs voor. 

Salvador Dali De bekoring van St.-Antonius In 1946 richtten de filmproducers Albert Lewin en David L. Loew zich tot twaalf surrealistische schilders met het verzoek een werk te maken dat de bekoring van Sint Antonius zou voorstellen. Het schilderij moest figureren in hun film 'Bel Ami', naar een novelle van Guy de Maupassant.

Is dat schilderij een authentiek werk van de geniale Pieter Bruegel, de Oude ? We menen van niet. Toen we het voor het eerst bekeken, op de veiling van de verzameling Captain Spencer Churchill, in Londen, bij Christie, in 1965, waren we reeds die overtuiging toegedaan.

De reeds vroeger in Openbaar Kunstbezit besproken 14de, 15de en 16de-eeuwse kunstwerken uit Limburg waren bijna alle beelden die nog als cultusvoorwerpen gebruikt worden. Zij bevinden zich grotendeels in kerken. De meeste van deze beelden behoren tot de nog weinig bekende Maaslandse houtsculptuur. 

Hier wordt een der vedettestukken besproken van de tentoonstelling die in de zomer van 1969 te Brugge plaats vond. Basiswerk van de Meester van de Ursula-legende, ontstaan vóór het beroemd Ursula-schrijn van Memling, introduceert het zowel de problemen van deze expositie van onbekende Vlaamse 'meesters met noodnamen' van de 15de en de 16de eeuw.

Jacob worstelde tot bij dageraad met de engel in mensengedaante. De strijd bleef onbeslist. Dat bijbelverhaal is voor veel kunstenaars het symbool geworden van hun strijd met de materie bij het ontstaan van het kunstwerk, van de wil om de massa tot bepaalde vormen om te buigen.

Zoals alle andere kunstenaars hebben ook de meest geniale een leertijd moeten doormaken ; ook zij hebben het 'vak' moeten leren. Hun vroegste werken vertonen dan ook meestal een grote gelijkenis met die van hun leermeesters.

De literaire en vooral de plastische kunstenaars uit de late middeleeuwen toonden een intense belangstelling voor de figuur van de lijdende Christus. Rogier van der Weyden leverde voor vele van die composities de prototypen. Het retabel uit de Onze-Lieve-Vrouw-Hemelvaartkerk in Watervliet moeten wij ook in dat perspectief bekijken. 

Toen de begaafde Jan van Beers de 49-jarige Benoit, dit in opdracht van zijn vader, tekstdichter van Benoits 'Oorlog', portretteerde, vertoefde hij sedert een achttal jaren in de 'map of Paris, map of love'. De te Lier in 1852 geboren artiest was er, na een Antwerps academieleven in hippiestijl, hals over kop heen gestoomd, belast met een sentimenteel avontuur.

Wanneer in 1967 de Antwerpse kunstenaar Vic Gentils de laatste elementen van zijn meer dan levensgroot schaakspel heeft afgewerkt, eindigt, volgens zijn eigen woorden, een nachtmerrie. Twee jaar lang heeft hij geworsteld, niet zozeer met het materiaal maar vooral met de vormentaal die hij deze reeks sculpturen wou geven.

Abraham Janssens leverde voor de ‘Staetencamer’ een groot doek om de schoorsteen te versieren. ‘Scaldis en Antwerpia’ is een allegorisch tafereel waarin slechts twee figuren in beeld worden gebracht : links Scaldis, rechts Antwerpia.

De smeedijzeren bovenlichtafsluiting 'De vier heemskinderen' van een onbekend meester uit de 18de eeuw wordt bewaard In het Vleeshuis te Antwerpen.

‘Margareta van Parma overhandigt de stadssleutels aan de Antwerpse magistraat’ van Henri Leys is een fresco, het maakt deel uit van een reeks wandschilderingen in een zaal van het stadhuis te Antwerpen.