De kunstenaar Luc Peire had bij testament de Stichting Jenny en Luc Peire opgericht om zijn oeuvre aan een ruimer publiek kenbaar te maken. In juli jongstleden opende de Stichting in Knokke een nieuwbouw die een waardevolle aanbreng betekent voor de culturele rijkdom van het Vlaamse patrimonium en die zopas werd bekroond met de vierjaarlijkse Architectuurprijs van de Provincie West-Vlaanderen.
Museum apart: Een nieuwe tehuis voor het oeuvre van Luc Peire
Zuivere beelding
Na zijn kunstopleiding in verschillende Vlaamse steden, was het door zijn contact met Constant Permeke dat Luc Peire (1916-1994) vrij vlug zijn academische schilderwijze verliet om te evolueren naar een expressionistische, vrije manier van schilderen. Zijn 'vrijheid' heeft Luc Peire doorheen zijn hele oeuvre verworven door de persoonlijke verwerking van talloze artistieke ervaringen en contacten, die in hun verloop kunnen samengevat worden als een steeds verder stileren en schematiseren van de menselijke figuur. Dit zal uitlopen op een zuivere beelding die van elke anekdotiek is ontdaan .
Enkele markante momenten uit zijn evolutie. Een studiereis naar Italië, waar hij gefascineerd wordt door het oeuvre van Giotto en Piero della Francesca, reveleert hem de structurele opbouw van het beeldvlak en de ruimteweergave op basis van kleurdifferentiaties. Na een reis naar Belgisch Kongo (1952) reduceert Peire de individuele menselijke figuur geleidelijk aan tot essentiële wezenskenmerken. De ruimtewerking wordt gesuggereerd door brede, naast elkaar geplaatste, coulissevormige kleurvlakken.
Het abstraheringsproces gaat door en zal na een lange evolutie en een integratie van talrijke invloeden, opgedaan tijdens zijn talloze reizen, leiden naar een radikale abstrahering. In dit stadium blijven de lineaire, vertikale ritmiek en de luminositeitswisselingen van de kleur de essentiële bestanddelen die de beeldvorming van de schilderijen uitmaken.
Dit moment van vertikale abstractie behoort tot het beste van wat de abstracte schilderkunst in Vlaanderen heeft gerealiseerd. Het betekent bovendien een bijzonder moment in de geometrische abstractie in de algemeen.
Luc Peire's werken zijn nooit een koude structurering van platte velden. Zijn abstract vertikalisme staat steeds in relatie tot zijn ervaringswereld. Hij weet stemmingen, gevoelens en indrukken over te brengen. Zijn doeken zijn lyrische verwoordingen tegenover de buitenwereld. Deze verwoordingen steunen enerzijds op de animatie en de poëzie van de gekozen lineaire ritmiek waardoor stabiliteit en energie worden vertaald, anderzijds op het spel van de onderliggende tonaliteiten van kleur waarmee ruimte en gevoelswerelden worden gesuggereerd.
Het bewegend opdelen van het beeldvlak heeft geleid tot wat de kunstenaar 'graphies' heeft genoemd. Dit zijn zwart-witte composities, waarbij formica als drager werd aangewend. Luc Peire bracht daar scherpe, insnijdende, harmonisch evoluerende lijnen op aan. Door de tegenstelling met de witte oplichtende achtergrond, die de illusie van diepte suggereert, krijgen deze lijnen een vibrerende, optische werking. Het hoogtepunt van het oeuvre van Luc Peire zijn de Environments. De toeschouwer treedt binnen in een gesloten ruimte die volledig met spiegels is afgezet. De vertikaal aangebrachte ritmiek wordt gereflecteerd tot in het oneindige waardoor een wonderbaarlijke grenzeloze ruimte ontstaat.
Dynamische ruimte en oase van rust
In samenspraak met de Stichting Jenny en Luc Peire werd aan de jonge architecten Peter De Bruycker en Inge De Broek een architecturaal concept uitgewerkt waarbinnen zowel het atelier van de kunstenaar als een productie van ongeveer tweehonderd schilderijen en graphies konden bewaard en gepresenteerd worden. Het project legt een band tussen het atelier van de kunstenaar en een nieuwbouw die de infrastructuur aanbiedt waarbinnen het publiek kennis kan nemen met het oeuvre van de kunstenaar.
De nieuwbouw opent met een inkomsthal die door zijn sterke vertikaliteit, zijn lichtbundeling en zijn dynamische ruimtewerking het centrale tema van het oeuvre van Luc Peire evoceert. Daarachter opent een expositieruimte die over zijn volledige breedte een zicht toont op de binnentuin. Op de drie gesloten wanden kunnen in wisselende tentoonstellingen werken van Luc Peire worden getoond.
Deze werken worden bewaard op de eerste verdieping. Ze zijn gestapeld in uitschuifbare coulissen en kunnen tegen de overliggende wand worden opgehangen. De tuin bereikt men langs een smalle gang. Deze loopt over de volledige diepte van de nieuwbouw en kan als bijkomende expositieruimte worden aangewend om kleiner picturaal of grafisch werk van de kunstenaar te tonen. Een smal kronkelend pad loopt doorheen de tuin. In een oase van rust staat een grote denneboom, terwijl een watervlak voor reflectie zorgt. Zo komt men in het atelier van de kunstenaar dat zorgvuldig werd gerestaureerd. Ondanks zijn talrijke reizen en tientallen artistieke locaties over drie continenten bleef dit atelier voor Luc Peire steeds zijn plaats van verankering.
Dit totaalconcept is een merkwaardige realisatie. De soberheid van het opzet, de helderheid van de uitgewerkte ruimten, het gebruik van zenitaal licht dat gemengd wordt met kunstlicht, het gevoel van rust dat uitgaat van de integrale witte ruimtebehandeling, de afwezigheid van elke anekdotiek, de verfijning van alle details en de rijkdom van de aangewende materialen, het zijn evenzovele analogieën met het werk van Luc Peire. De stichting Luc Peire is dan ook een oord waar het geheugen van de kunstenaar de kans heeft gekregen om zich in de tijd verder te zetten.
Praktische informatie
ATELIER MUSEUM LUC PEIRE, De Judestraat 64, 8300 Knokke. Bezoek enkel op afspraak.