Het verhaal achter Het Stadsmus - De context van Hasselt ontdekken

In Antwerpen, Gent en Leuven zijn vernieuwde stadsmusea in de maak, maar dat van Hasselt heeft er al bijna twee jaar opzitten. Conservator Ann Delbeke van Het Stadsmus, het vroegere Stedelijk Museum Stellingwerff-Waerdenhof, mag zich een voorloper noemen: "Na de restauratie die bekroond werd met de Provinciale Monumentenprijs 1989 kreeg het museum een volledig nieuwe opstelling. In de loop van vijftien jaar waren er echter zoveel ingrepen gebeurd, dat wij het gevoel hadden dat de samenhang wat verdwenen was. Het museum moest weer een venster op de wereld worden, wat nog moeilijk kon gezegd worden van een gebouw met geblindeerde ramen. De binding met de stad moest ook sterker worden."

Het stadsmuseum zou voortaan het integrale erfgoedverhaal brengen: "Het Stadsmus wil vanuit de eigen collectie een historisch verhaal reconstrueren waarvan de sporen ook in de stad terug te vinden zijn. Het museum is dan geen eiland, maar maakt deel uit van de stad, van een breder erfgoedverhaal. Vanuit het verleden verwijzen naar het heden en ook naar de toekomst maakt het verhaal compleet. Actuele gebeurtenissen in de stad of bij verenigingen, zoals jubilea, krijgen een weerklank in het museum via kleinere tentoonstellingen of publicaties. Het erfgoedverhaal wordt dan rechtstreeks gevoed vanuit de hedendaagse beleving van de bewoners van Hasselt."

Op de benedenverdieping staan we aan een ronde tafel met een print van Hasselt, gefotografeerd vanuit de lucht. Net zoals de cirkel met de maquette van het oude Rome in de Koninklijke Musea voor Kunst en Geschiedenis in Brussel ideaal om een groep rond te scharen: "Dit is voor veel gidsen het vertrekpunt. Uit de kaart komen de zes thema's van het museum te voorschijn: Hasselt groeit/ feest/applaudisseert/werkt/verdedigt/gelooft. We hebben bewust gekozen voor een thematische opstelling terwijl dat vroeger chronologisch was. Het voordeel om met thema's te werken is dat je ze kan vervangen zonder je draad kwijt te raken. Hier zijn de thema's een opwarmertje voor de verschillende themazalen. De opstelling zorgt ervoor dat je ook individueel je weg vindt, vroeger had je daarvoor bijna altijd een gids nodig."

Na een bezoek in Het Stadsmus zou de bezoeker in staat moeten zijn om Hasselt te gaan ontdekken, vindt Ann Delbeke, en ze voegt eraan toe: "En dat geldt voor zowel Hasselaren als toeristen." 

Het Stadsmus heeft enkele kunstwerken verruild met het stadhuis. Zo verkreeg het museum het zeventiende-eeuwse anonieme schilderij Het Mirakel van de Schaliedekker, met de afbeelding van een perron. Deze perrons of stenen zuilen, symbool van de stedelijke vrijheden en de plek voor vonnissen en officiële tijdingen, zijn alleen in het vroegere Prinsbisdom Luik terug te vinden, en Hasselt was vroeger een centrumstad in het graafschap Loon en het Prinsbisdom Luik. Het museum heeft er andere stukken voor in de plaats gegeven. Verder is er ook gesnoeid in de collectie: "De afstotingsoperatie mag je niet overschatten," relativeert Ann Delbeke. "Ze had te maken met het volledig nieuwe, geklimatiseerde depot van de drie stadsmusea samen. Het ging om stukken uit inboedels die in zeven haasten in het depot waren terechtgekomen, zoals van stokerijen die ermee ophielden. Of alles wat niet Hasselts was, of waarvan de herkomst niet meer duidelijk was, zoals bij een platenspeler in een meubel."

Maar er is wel een en ander uit de zalen naar de reserves verhuisd: "Vroeger werd alles uitgestald, zoals de munten, nu hebben we bij sommige deelcollecties een selectie gemaakt. In plaats van alle monstransen te tonen, zetten we er een in de kijker. Wij hebben de oudste nog bewaarde monstrans ter wereld uit 1286 die, dat weten we sinds kort met zekerheid, de abdis van Herkenrode in Parijs besteld heeft.

In plaats van uit te pakken met zes wandtapijten en zes schilderijen waarop de wandtapijten geïnspireerd zijn, tonen we slechts een van elk ter illustratie van het Mirakel van het Heilig Sacrament (een bloedende hostie die in 1317 naar Herkenrode werd gebracht). We tonen stukken niet voor de artistieke waarde, maar voor het verhaal. Je bent ergens verplicht om minder collectie te brengen om aan inhoud te winnen. Andere zaken, zoals de uithangtekens en -borden waarvan sommige teruggaan tot de zeventiende eeuw, en die je hier en daar nog ziet in de stad, werden vroeger om onverklaarbare redenen niet getoond."

Conservator Ann Delbeke wil wel rekening houden met de vraag naar meer beeldende kunst: "Met tijdelijke tentoonstellingen kunnen we dat oplossen. Een van de volgende brengt Hendrik van Veldeke, in de poppol van Het Belang van Limburg naar voren gekomen als beroemdste (overleden) Hasselaar. In het volgende beleidsplan willen we verder gaan op de ingeslagen weg, maar dan met meer beeldende kunst." Inspelen op evoluties, Het Stadsmus houdt zich jong.