Pol Bury - Altijd in beweging

Het is een kenmerk van Bury, dat openstaan voor variatie en varianten. Hij verliet de wereld van het surrealisme op het moment waarop die internationaal indruk maakte. Commercieel niet slim dus. Wel bleef Bury, die toen nog een boekhandel had, met zijn kompaan uit La Louvière, André Balthazar, boekjes uitgeven waarin de surrealistische humor nog lang nazindert. Vanaf 1953 gebeurde dat door de zogenaamde Academie van Monbliart, in feite een vakantiehuisje nabij Rancy, een dorp dat vooral bekend is bij de kenners van het Belgisch marmer. De opvolger van de 'academie' werd in 1957 uitgeverij Daily-Bul. De boekjes zijn doorgaans amusante lectuur. De expo in Bozar toont er een aantal van.

Bury bleef in de loop van de jaren '50 voortdurend zoeken naar bruikbare technieken aangaande beweging. Zo is hij betrokken bij het manifest Le Spatialisme (1953) waarvoor hij een bijdrage leverde, naast de Antwerpse galeriehouder Karel Elno, kunstenaar Jo Delahaut en de criticus Jean Séaux. Bury en Delahaut bepalen daarin hun eigen positie in de 'abstracte' kunst, die in alle richtingen aan het uitdeinen was. Einde 1953 exposeerde Bury in de Brusselse galerie Apollo, waar tijdens de oorlog al vele latere leden van de Jonge Belgische Schilderkunst debuteerden, een reeks Plans mobiles. Hij nam in 1955 deel aan de tentoonstelling Le Mouvement bij Denise René in Parijs, met onder anderen Agam, Calder, Duchamp, Soto, Tinguely en Vasarely. Hij toonde er Girouettes (windwijzers) die zowel met de hand als in de wind kunnen bewegen.

In die jaren besefte Bury dat het publiek er een spelletje van maakte om op tentoonstellingen bewegende delen zo snel mogelijk te laten draaien. Hij schakelde over op stukken en projecten met een elektrische aandrijving, waarvan de snelheid beheersbaar is. De 'traagheid' is daarin een grote kwaliteit. Zo kan men ruimte scheppen voor het suggestieve van het wachten en zelfs een mysterieuze dimensie creëren.

In het begin van de jaren '60 kreeg de carrière van Bury een nieuwe dimensie. Hij kreeg twee tentoonstellingen bij Iris Clert in Parijs en exposeerde in New York, waar het MOMA in 1964 twee werken kocht. De Koninklijke Musea voor Schone Kunsten van België zouden pas een jaar later een beeld kopen. Bury verbleef in die periode vaak in de Verenigde Staten, maar behaalde ook veel succes op de Biënnale van Venetië in 1964, waar al zijn werken werden verkocht. In 1970 vond een eerste retrospectieve plaats in vier Amerikaanse musea.

Vanaf de jaren '70 volgen tentoonstellingen, bestellingen en prijzen uit heel de westerse wereld en Japan. Zo kwam de Fontein voor het Provinciehuis in Antwerpen en het beeld Capteurs de ciels ( 7 m hoog) voor het Gemeentekrediet in Brussel (Pacheco). Hij kreeg een retrospectieve in de Botanique in Brussel in 1986. Bij de retrospectieve Pol Bury 1939-1994 in het Museum am Ostwall in Dortmund en het Museum voor Moderne Kunst in Oostende verscheen de oeuvrecatalogus, uitgegeven door het Gemeentekrediet. Het initiatief daarvoor kwam van het Dortmundse museum. Pol Bury is één van de zeldzame Belgische kunstenaars die hun oeuvrecatalogus (in drie talen) zag verschijnen bij leven.

Op het einde van zijn carrière werd hij haast overstelpt door bestellingen van monumentale en bewegende werken in metaal, vooral fonteinen. Die zijn uiteraard niet allemaal te zien in de tentoonstelling, ze staan verspreid in heel de wereld. Opmerkelijk in die werken is dat het water de drijfkracht is voor de beweging van de stukken of buizen. De kunstenaar regelde het zo dat de buizen bewegen wegens het stromende water, en zo tegelijk een andere weerspiegeling van het licht op het metalen oppervlak van de buizen veroorzaken. Curator Kurt De Boodt stelt terecht: "Net als bij Capteurs de ciel speelt Bury met de reflecterende eigenschappen van het metaal. Hij weet hier een harmonieus geheel te creëren door de combinatie van het ruisende water, de gracieuze bewegingen van de buizen en de spiegelende materialen"