Jan Vanriet. Parcours 1966-2008

Jan Vanriet wordt door Stefan Hertmans een oeuvre-bouwer genoemd, met “de neiging om een eigen wereld te construeren waarin velerlei andere werelden opduiken, opgeslorpt en verwerkt worden, gemetamorfoseerd tot iets onvervreemdbaar eigens.” Die werelden vindt de kunstenaar in de wereldliteratuur en in de grote verhalen van de godsdiensten van het boek, in de mythologie maar ook bij andere beeldende kunstenaars zoals Böcklin.

Een hoofdstukje is gewijd aan het schilderen. Vanriet verklaart dat hij zich nooit heeft willen opsluiten in een bepaalde canon, hij stelt zich open voor wat zich aandient. Het werk van Vanriet bevat zowel autobiografische elementen als invloeden vanuit zijn ruime historische kennis en achtergrond, zijn bekendheid met literatuur en de oude meesters. Marc Ruyters schrijft zijn werk drie kenmerken toe: het displacement (een ‘anders’ in de wereld staan), de melancholie en het licht. Hij stelt dat dit niet leidt tot een “orgelpunt van verhevigde emotie, integendeel: ze heffen samen de emotionaliteit op om plaats te maken voor een koele synthese.” 

Het essay wordt geïllustreerd met tal van interessante documenten en foto’s. Het neemt een dertigtal bladzijden in beslag. Hierna volgt de ‘Catalogus’. Ook die is op een boeiende wijze gestalte gegeven, zowel naar vorm als naar inhoud. De lezer doorloopt in chronologische volgorde het oeuvre van de kunstenaar en wordt hierdoor ongetwijfeld geconfronteerd met een snelle opeenvolging van stijlen en genres, eigen aan de beeldende kunst vanaf de jaren zestig. Hij maakt eveneens kennis met de kleurrijke Antwerpse kunstscène en belandt tenslotte bij de werken van eind de jaren negentig “die teruggrijpen naar de donkere jaren dertig en veertig, oorlog, vervolging, diaspora.”

Elk onderdeel van de catalogus wordt voorafgegaan door een korte situerende tekst met concrete feiten en gegevens die van belang zijn of kunnen zijn om het werk beter te situeren en te kaderen in het geheel. De werken worden zo op een bijzonder intelligente manier gepresenteerd en de reproducties zijn van superieure kwaliteit.

Ik ben aangegrepen door een aantal bijzonder mooie aquarellen van eind de jaren zeventig, begin tachtig. Ik word aangesproken door het verfijnde en rijke kleurenpalet dat de kunstenaar gebruikt, door de rake compositie. Ik wordt geraakt door de schijnbare eenvoud van sommige onderwerpen, door de bijzondere wereld die de man voor de toeschouwer creëert. Ik ben vooral verbijsterd dat ik dit werk eigenlijk nog niet (zo goed) kende.