Terugblik 2 - Openbaar Kunstbezit in Vlaanderen - 1965

In elk nummer van deze vijftigste jaargang grasduinen we in de boeiende geschiedenis van een halve eeuw Openbaar Kunstbezit in Vlaanderen.

“Geachte abonnee, Openbaar Kunstbezit in Vlaanderen bestaat nu 3 jaar! Meer dan ooit willen wij uw verwachtingen voldoen. De radio- en t.v.-uitzendingen, de reprodukties en teksten werden samengesteld voor U: wij achten het dan ook heel belangrijk, geachte abonnee, dat wij uw wensen kennen. Wie volgt O.K.V. ? Wat denkt U over deze initiatieven ten goede of ten kwade? Wat verwacht U ervan?...” Dit krijgen de abonnees rond de jaarwisseling 1965-1966 te lezen, als inleiding tot een enquêteformulier dat via achtentwintig vragen, in zeven secties ondergebracht, peilt naar de abonnees van OKV en naar hun desiderata. Hoe ervaren zij kunst? Zet OKV hen aan tot museumbezoek? Wat vinden zij van het uitzenduur (op maandag om 19.45 uur vlak voor het televisiejournaal, op woensdag om 20 uur voor de radio)? Worden programma’s met familie of vrienden besproken? Of: “Hebt U reeds reprodukties van O.K.V. ingekaderd voor Uzelf of voor anderen?”

Centraal staat uiteraard het product zelf: de jaarlijkse selectie van achtentwintig kunstwerken uit de meest diverse periodes en de meest uiteenlopende kunstdisciplines, van Jan van Eyck, tot Karel Appel, van een bronzen profeet uit Middelheim tot papkommen uit de zestiende eeuw. Het is inderdaad een bonte mengelmoes die geen rekening houdt met chronologie, stijlen niet systematisch exploreert, occasioneel belangstelling toont voor minder gekende kunsttakken, soms zelfs eens een tweederangs werk voor het voetlicht brengt om er ongenadig de zwakten van aan te tonen. Het zijn bewuste opties, maar slaan die wel aan? Vandaar het belang van vraag 14: “Welke drie afbeeldingen van jaargang ’65 hebben U het meest getroffen?”

Het schilderij van Albert Saverys (1886-1964) is voorgesteld door kunstcriticus Urbain Van de Voorde (1893-1966), de strenge kunstrecensent van De Standaard. De auteur van het essay Modern, al te modern is geen voorstander van het Vlaams expressionisme noch van andere vormen van nieuwlichterij en dat is aan zijn bespreking van Saverys’ werk duidelijk te merken. Niet dat hij de polemische toer opgaat, daarvoor is hij zich te zeer bewust van de educatieve taak van het medium Openbaar Kunstbezit, dat een zo breed mogelijk publiek moet ‘inwijden’ in de beeldende kunsten. Hij gaat wel subtiel de kwaliteiten van het werk ophemelen, Saverys als een ‘goede’ modernist aanprijzen.

Heel wat minder enthousiast schijnen de OKV-lezers te zijn over het werk van Jean-Jacques de Grave Zannekin wordt uit Veurne verbannen; met een score van slechts 3,3%. Het betreft een linosnede uit een reeks van negentien platen waarin de kunstenaar het verhaal van de volksheld Zannekin in beeld brengt. De keuze toont de wil van Openbaar Kunstbezit om de grafiek niet louter in zijn traditionele vorm te benaderen.

Jean-Jacques de Grave (1923-2002) is een mooi voorbeeld van een kunstenaar die voortbouwend op een traditioneel ambacht dit ook weet te ontgroeien. Hij heeft Jozef Cantré als leraar gehad op Ter Kameren, maar is in de loop van de jaren vijftig naar Tsjecho-Slowakije getrokken, de plek waar de grafische kunsten een ongekende bloei hebben gekend. Met die technische bagage kan hij elke uitdaging aan. Dat blijkt overduidelijk in zijn krachtige linosneden, die hij vaak in grote reeksen uitbrengt (Zannekin, Heer Halewijn, de Heilige Godelieve). Zijn stijl is zeer direct, brutaal zonder vulgariteit, teder of ironisch, erotisch of uitgelaten, naargelang.