Op zondag 12 december openden de deuren van het Limburgse CCHA voor een nieuwe editie van Lens Based Media. Verspreid over twee verdiepingen treden de werken van fotografen Osamu Yokonami, Michael Dans en Peter H. Waterschoot met elkaar in een intimistische dialoog.
Naar de wortels van verstilling en expressie
Artikel
Osamu Yokonami - Japanse Kinderen
“Fotografie lijkt een eenvoudig medium, maar is dat niet. Het beeld is niet wat het is. Een foto is immers niet alleen een artistiek object, het kan niet bestaan zonder te verwijzen naar een realiteit in, onder en buiten het beeld. Foto’s zijn per definitie documenten van tijd en plaats.” Een duidelijke omschrijving waarmee directeur Gerhard Verfaille in enkele zinnen de essentie van fotografie vat. Foto’s leven bij de gratie van een ander beeld en zullen zelden of nooit vanuit een lege pixel opgebouwd worden. In de tentoonstelling brengt hij drie fotografen samen die op het eerste zicht niet veel met elkaar te maken hebben, maar toch is er meer samenhang tussen de werken dan een eerste blik doet vermoeden.
Osamu Yokonami - Japanse Kinderen
De benedenverdieping van het Hasseltse cultureel centrum (CCHA) wordt ingenomen door de Japanse Kinderen van Osamu Yokonami (Tokyo,1967). Tientallen foto’s van kinderen, al dan niet in schooluniform, sieren de ruimte. Spierwitte bloesjes en perfect gestreken blauwe rokjes schetsen een haast clichébeeld van de oosterse schoolgaande jeugd. Bevreemdend detail is echter dat elk kind een stuk fruit op de schouders klemt. De inspiratie voor dit project vond Osamu toen hij tien jaar geleden schoolkinderen in het Thaise Phuket fotografeerde. Met het fruit doorbrak de fotograaf het repetitieve karakter van de portretten. De aandacht die elk kind voor de vrucht aan de dag legde, typeerde de gelaatsuitdrukking. Voor zijn ogen transformeerde uniformiteit in individualiteit. Voor Primal herhaalde Osamu die serialiteit met kinderen van twee en drie jaar. Ook hier werkte hij met een haast onherkenbare achtergrond in combinatie met het geknelde fruit. Het levert beelden op die je haast dwingen om stil te staan door de emoties die op de gezichten te lezen staan: de puurheid van herhaling, telkens op een andere manier.
Michaël Dans
Die serialiteit vinden we ook terug bij het werk van Michael Dans (Verviers, 1971), die met zijn stillevens van bloemen in de voetsporen van de oude meesters treedt. Zijn werk lijkt op het eerste zicht banaal in een wereld die overspoeld wordt door selfies en virtuele beelden. Een stilleven gefotografeerd bij zijn grootmoeder ligt aan de basis van een oeuvre waarin Michael gedurende meer dan twee jaar botanische installaties creëerde en fotografeerde. Ogenschijnlijk kan zijn werk niet verder afstaan van de menselijke emoties die Osamu voor de lens brengt. Toch verschillen beide fotografen niet zoveel in hun aanpak. Voor beiden ligt de nadruk op de herhaling van het beeld zonder ooit hetzelfde te willen vatten. Ook de gestileerde presentatie, waarbij het als toeschouwer onmogelijk wordt om je een beeld te vormen van de omgeving, verbindt beide fotografen. De onherkenbaar gemaakte achtergrond van Osamu treedt in dialoog met de kleurloze strakke achtergronden bij Michael. De composities van Dans zijn zelden gevonden voorwerpen. Elk stilleven is zorgvuldig in scène gezet en dwingt je telkens om elk detail in je op te nemen. Zo duurde het even voor ik besefte dat de bladeren op de rozenstengel niet groen waren maar meekleurden met de rozige bloemblaadjes. Of de vaas tegen een blauwe achtergrond waartegen losse bloemen met plakband bevestigd werden alvorens de fotograaf afdrukte. Het levert een bizar beeld op van bloemen die wanhopig op zoek zijn naar een stengel om zich aan te hechten. Eenzaamheid en melancholie zijn twee thema’s die onlosmakelijk aan de serie gekoppeld worden.
Peter H. Waterschoot - Before the morning comes
Eenzelfde gevoel overvalt me bij het werk van Peter H. Waterschoot (Gent, 1969), maar dan op een andere manier. Misschien komt het door de echte vaas met bloemen die prominent in de ruimte aanwezig is en op die manier zijn werk aan dat van Michaël Dans linkt. Of komt het door de verdonkerde ruimte, speciaal gecreëerd voor deze expo met de poëtische naam Notte come neve (de nacht is als sneeuw). Peters werk neemt je mee naar een haast irreële wereld, een paradise lost in blauw en ultraviolet, waarbij taal zelden kan beschrijven wat het oog ziet. Die zoektocht naar taal brengt je op een desoriënterende omzwerving langs schaars verlichte gangen, hotelkamers en andere paden op weg naar nergens. De beelden vormen een schril contrast met de poëtische titel van de expo, die aangeeft dat deze fantasmagorische nacht(merrie) net als sneeuw niet eeuwig is. De Bretoense recensent Fabien Ribery omschrijft Peters werk als een zwevende wereld waarin de rede een beetje twijfelt en waarin je struikelend en tastend je weg moet zoeken. Maar tegelijk stralen de beelden rust uit, waardoor de ruimte in een haast meditatieve sfeer ondergedompeld wordt. Waterschoot bevestigt dat hij inspiratie vindt in het Japonisme waarin de vertolking van leegte en meditatieve kalmte een belangrijke rol spelen.
CCHA brengt voor de nieuwe editie van Lens Based Media drie fotografen samen wier oeuvre op het eerste zicht niet uiteenlopender kan zijn. Wie de tijd neemt om door te dringen in hun beelden zal snel beseffen dat hun werk inhoudelijk gelijkenissen vertoont en elkaar versterkt. Laat je opslorpen door de leegte, vindt rust in de herkenning en ga op zoek naar wat je op het eerste moment niet ziet.
Tentoonstelling
Lens Based Media is nog te bezoeken tot 6 maart 2022 in cultuurcentrum Hasselt.
