Musea Mooi Meegenomen

Museumtrips

Zou je er altijd gratis naar binnen moeten kunnen lopen, ook tussendoor? Waarom kan je ze 's avonds niet bezoeken, na het werk of voor je naar de bioscoop gaat? Wil je in een museum kennis opdoen of moet een museumbezoek in de eerste plaats een belevenis zijn? Zijn musea nog van deze tijd? Dit zijn enkele van de vragen die we op zondag 2 mei tijdens de museumtrips aan het publiek voorlegden.

In elke provincie en in Brussel werden een 40-tal bezoekers uitgenodigd om kennis te maken met 2 projecten in musea en vervolgens een gesprek aan te gaan met de medewerkers van de musea. Rondleidingen, vervoer en lunch werden gratis aangeboden. Op deze manier wilden we achterhalen wat bezoekers van een museum verwachten, of deze verwachtingen worden ingelost en hoe musea beter aan de wensen van het publiek tegemoet kunnen komen.

Enkele musea stelden vernieuwende publieksgerichte initiatieven voor. We bezochten ook nieuwe musea, musea die net een deel van hun presentatie hadden vernieuwd of in de nabije toekomst gaan vernieuwen. Andere musea gunden het publiek een blik achter de schermen om kennis te maken met museumfuncties als bewaren, restaureren,... waarmee het publiek doorgaans minder vertrouwd is. Sommige musea boden activiteiten op maat van kinderen aan.

In het aanbod werden zowel grote als kleinere, kunst- als andere, erkende als niet-erkende musea opgenomen, verspreid over de vijf provincies en Brussel.

Zondag 2 mei was ook museumdag. Onder het motto 'Musea Mooi Meegenomen' stelden 160 musea hun deuren gratis open voor het brede publiek. Een 'mooi meegenomen' gelegenheid om eens langs te lopen in een museum in de buurt dat je altijd al eens had willen bezoeken, of om een bezoek te brengen aan een museum waar je nog ooit eerder van had gehoord. Het waren vooral de vaste collecties die in de kijker werden geplaatst. Die lonen erg moeite, maar trekken vaak minder volk dan grote tijdelijke tentoonstellingen. Er was voor elk wat wils: beelden schilderijen, maar ook molens, mijnwerkers, druiven, pijpen en tabak, jenever, brood bakken, fietsen, borstels en schoenen, psychiatrie...

De musea boden daarenboven allerlei extra activiteiten: gratis rondleidingen, museumspelen, zoektochten, live-demonstraties, een blik achter de schermen... Ook voor kinderen was er een brede waaier aan activiteiten voorzien.

Met een affiche, folder en brochure, een radiospot, advertenties, de Vlaamse Infolijn, een website en persaandacht werd campagne gevoerd voor de dag. De slogan werd kracht bijgezet met een beweeglijk, kleurrijk, bijdetijds beeld: een creatie van fotograaf Tom Indekeu in een installatie van Guy Rombouts en Monica Droste in het Museum van Hedendaagse Kunst in Antwerpen. 

Van de bezoeken en gesprekken tijdens de museumtrips wordt uitgebreid verslag gedaan in deze Museumkatern. Er zal ook een video-montage gemaakt worden met beel­den uit de verschillende provincies die een overzicht geeft van het hele evenement. 

Voor conclusies is het nog te vroeg. Vast staat dat het publiek het op prijs stelt dat zijn stem gehoord wordt en dat met de trips een aanzet is gegeven tot een grotere betrokkenheid van het publiek bij de musea. Publiekswerking, met andere woorden, niet alleen voor, maar mét het publiek. 

'Ondanks het goede weer', bracht de museumdag meer dan 40.000 bezoekers op de been. De meeste musea zagen hun bezoekersaantal die dag minstens verdubbeld, vergeleken bij een 'gewone' zondag. Maar het effect van zo'n dag is niet alleen af te meten aan het aantal bezoekers. Even be­langrijk is dat musea over heel Vlaanderen en Brussel sa­men in de kijker worden gezet; dat het publiek zich reali­seert dat musea méér zijn dan 'schone kunsten' alleen, dat het imago van de musea wordt afgestoft. 

Bij een volgende editie rekenen we erop dat nog meer mu­sea zullen deelnemen en vooral dat nog meer bezoekers de weg naar het museum zullen vinden. De meeste musea zijn echter het hele jaar door toeganke­lijk. Hopelijk heeft deze dag ook tot gevolg dat mensen al eens vaker een stapje binnen zetten in de Vlaamse musea om er de vele 'verborgen schatten' te ontdekken of de col­lectie met nieuwe ogen te bekijken! 

De museumtrips zijn een initiatief van de museumconsu­lent publiekswerking in nauwe samenwerking met de pro­vinciale museumconsulenten. De Internationale Museum­dag van het International Committee of Museums, ICOM, wordt georganiseerd in samenwerking met de Vlaamse Museumvereniging. De twee voorgaande jaren organiseer­de de Vlaamse Museumvereniging de Internationale Museumdag. De coördinatie van de museumtrips en van de museumdag werd verzorgd door het communicatiebureau Triumvira(a)t in Brussel, onder leiding van Sofie Van Stratum en Bart Vandeput. 

Op deze zonnige voormiddag daagden alle ingeschre­venen voor de Antwerpse loer op. In vier groepen werden ze in het Antwerpse M HKA losgelaten op de tijdelijke tentoonstelling 'State Of Humanity' van Alex Vermeulen. Een gids van de educatieve dienst gaf hen een interactieve rondleiding. 

Hoofdbekommernis daarbij was om de bezoekers naar de tentoonstelling te leren kijken met als hamvraag "Wat is kunst?". Tijdens het debat vond deze manier van rondlei­den vele voorstanders. Het bleek immers dat de meeste, oudere, bezoekers voor de eerste keer in een museum voor moderne kunst waren binnengekomen en door de interac­tieve gidsing anders hadden leren kijken naar die moderne kunst. 

Daarvoor hadden ze tijdens de lunch reeds kunnen bijpra­ten en contacten leggen, wat voor sommigen een aardige meevaller bleek te zijn. Het namiddagbezoek aan het heemkundig museum Tempel hof te Beerse werd na de bus­rit afgewerkt. Even kort als in Antwerpen werd hier het he­le museum, een oud buitenverblijf van een vermogende familie, bekeken en kregen de bezoekers een ex cathedra uitleg bij elk themazaaltje door vrijwilligers van de lokale heemkundige kring 'De Vlierbes'. 

Het afsluitend debat werd door moderator Jan Houtekiet geopend met de stelling dat een goede gids de ideale ont­sluitingssleutel is. Wat beter op een interactieve manier kan gebeuren dan ex cathedra. De aanwezigen beaamden en de voorzitter van het musem Tempelhof, Leo Dignef, voegde er aan toe dat ze normaal ook interactief gidsen, de (oudere) bezoekers bij de dingen hun eigen verhaal la­ten vertellen en eveneens werken met vragen. 

Dat middelen en de relatie naar de opstelling een probleem is, werd aanvaard. Het ideaalvoorbeeld is Jan Fabre die in het MUHKA een zaal krijgt voor een kunstwerk terwijl in Tempelhof alles letterlijk op elkaar staat. Door verschillen­de aanwezigen werd de heemkundige opeenstapeling als essentieel aanzien om zich "in een volkskundemuseum te voelen". Dat gevoelsaspect werd door Leo Dignef centraal gesteld, omdat de emotionele band van de vrijwilligers en de schenkers met het zelf uitgebouwde museum zeer groot is. Tegelijkertijd ziet hij een toekomstig probleem in de hausse aan heemkundige musea. Het aantal is immers zeer groot en overal is er een identiek aanbod. Het is evenwel nog te vroeg om reeds over de haalbaarheid van een regionaal, meer thematisch museum te praten. Een be­leidspunt is dat vooralsnog ook nog niet. Er wordt alleen aan gedacht in enkele analyses en toekomstopties. 

De voorzitter van de heemkundige kring 'Corsendonca', Wim van Hout, die van een "normaal" heemkundig muse­um wil overstappen naar een thematisch museum en er een adviesbeurs van de Koning Boudewijnstichting voor kreeg, kaartte de nood aan verdere professionalisering en thematische werking aan. Vooral het depotprobleem en de daaraan gebonden collectieproblemen waren punten waarvoor hij meer aandacht wenst. In het geval 'Tempelhof' bevestigde de voorzitter dat het depot een zorgenkind is waarvoor geen permanente ruimte beschik­baar is. Hij vond het wel een museale noodzaak, aangezien het een regel is om elke twee jaar de vaste opstelling te wijzigen met andere elementen uit het depot. De vaste op­stelling toont een kwart van wat er in depot is. 

Jubelparkmuseum, halfelf, hoofdingang. De vrolijke lentezon gooit licht door de ronde openingen in het koepeldak. Langzaam stromen de deelnemers voor de Museumtrip Brussel binnen. Op het programma staan een bezoek aan de Schatkamer van het Koninklijk Museum voor Kunst en Geschiedenis (KMKG) en aan het Legermuseum. 

Om praktische redenen werd de groep in twee gesplitst. De eerste groep begon de dag in de Schatkamer van het KMKG. In deze vernieuwde Schatkamer worden Maaslandse kunstwerken en een aantal zeer waardevolle Kerkschatten tentoongesteld in een donkere ruimte die doet denken aan de crypte van een kathedraal. Na een korte rondleiding rond de stukken zelf kreeg de groep een toelichting rond de opstelling. Aan bod kwamen o.a. de keuze voor de donkere ruimte, de problematiek van de be­lichting en de veiligheid en de keuze van de tekst en belet­tering. 

Zesenzestig personen hadden zich ingeschreven om deel te nemen aan de museumdag "Musea mooi meegenomen" in Limburg. De trip startte in het Provinciaal Gallo-Romeins Museum in Tongeren en werd in de namiddag afgerond in het Literair Museum in Hasselt. 

De dag zelf kwamen twintig personen niet opdagen. Meer dan waarschijnlijk was de prachtige, zonovergoten lente­dag hiervoor de reden. Ook kan het laattijdig ontvangen van de bevestiging van deelname een rol gespeeld heb­ben. Maar de deelnemers aan de museumtrip waren en­thousiast over de ontvangst en de begeleiding. Op een in­formele manier konden ze verschillende aspecten van het museum leren kennen. 

In het Provinciaal Gallo-Romeins Museum lichtte Nancy Tilkin de collectie inhoudelijk toe, terwijl Carmen Willems dieper inging op de nieuwe inrichting van het museum, met name de inleidingen bij de verschillende tijdsperiodes en de aanleg van het kinderparcours, een investering van twaalf miljoen frank. Men heeft destijds ervoor geopteerd geen teksten bij de voorwerpen aan te brengen, omdat men ernaar streefde de bezoeker vooral goed te laten kij­ken. Toch voelde men aan dat er niet voldoende 'kapstok­ken' waren. Om deze tekortkomingen op te vangen, wil men in een inleiding de hoofdlijnen bevattelijk meegeven, zonder al te veel tekstmateriaal. 

Het kinderparcours komt er als gevolg van de ervaring dat een gezinsbezoek aan het museum een enorme inspan­ning van de ouders vraagt als ze de kinderen willen laten meegenieten. Acht voorwerpen zullen uitvergroot worden en door een druk op een knop horen de kinderen het ver­haal. De presentatie van de reuzegrote voorwerpen zal esthetisch verantwoord zijn ten overstaan van de overige voorwerpen in het museum. De deelnemers luisterden zeer aandachtig en stelden regelmatig vragen over de kindera­teliers, de werking naar de 16 tot 18-jarigen toe, over of er bij de overgangen auditief gewerkt zou worden en of het "itinerarium" naar het museum zou terugkomen. Er werd over de zin van de attractieruimte met de dodecaëder ge­discussieerd. iedereen vond de presentatie van het mo­zaïek zeer geslaagd. Er werd gesuggereerd langs de trap een zetelliftje te monteren om de gehandicapten van de ene afdeling naar de andere te brengen. Het plaatsen van een gehandicaptenlift staat inderdaad op het programma van de infrastructuurwerken dit jaar. 

In het Literair Museum maakten de bezoekers kennis met een nieuw kleinschalig initiatief, maar zij waren daarom zeker niet minder geboeid. Het Literair Museum groeide uit drie losstaande tentoonstellingen over verschillende thema's. De bezoekers werden door de imitatie van een mijngang gefascineerd. Het gebruik van mijnwerkerslam­pen in deze duistere ruimte vonden zij zeer uitdagend. Men gaat grondiger kijken. Er werd hen duidelijk gemaakt dat heel wat leerkrachten Nederlands in de technische scholen via deze weg tot het verhaal, de literatuur, kunnen doordringen. De deelnemers waren het er unaniem over eens dat een museumbezoek 'actief' moet kunnen zijn. 

De museumdag werd afgerond met een debat in het audi­torium van het Provinciaal Gallo-Romeins Museum. Het werd een informeel gesprek tussen het publiek, de bege­leiding en de staf van de musea en de administratie van het Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap. De modera­tor was Tuur Devens. De bedoeling van deze dag was de museumwereld en het publiek dichter bij elkaar te bren­gen. Daarom waren de museummedewerkers nieuwsgierig naar de reacties, de wensen en de kritiek van de bezoekers. Zij keken uit naar de op- en aanmerkingen van het publiek om deze naar de beleidsmensen te kunnen doorspelen. 

De kinderen die aan de museumtrip deelnamen, werden in beide musea afzonderlijk rondgeleid. Tijdens het debat in het Provinciaal Gallo-Romeins Museum werden zij in het kinderatelier opgevangen. Ze vonden het allemaal een boeiende en prettige ervaring. 

"Heeft u op- of aanmerkingen bij de attractieruimte rondom de Dodecaëder?" 

Het is een ludieke, aantrekkelijke toegang, maar tijdens de uitleg in de prehistorische afdeling stoorde het lawaai van de attractieruimte. Het is goed dat bij de herinrichting de echte dodecaëder in de attractieruimte wordt geplaatst. Vooral om de juiste afmetingen te zien. Het speelse en spannende opzet van de ruimte geeft kinderen of jonge­ren het gevoel dat "geschiedenis ook spannend kan zijn". De inleving is belangrijk. Men zoekt, speelt... en later wordt dit in een informatieve context omgezet. 

"Men gaat het Provinciaal Gallo-Romeins Museum herinrichten, omdat men merkte dat de attractieruimte een beleving bracht terwijl het nadien puur informatie wordt. Dan verdwijnt de aandacht; ze zwakt af. Had u eveneens dit gevoel en vindt u de herinrichting nodig?" 

De herinrichting komt het geheel zeker ten goede. De aan­dacht zwakt inderdaad af. Vooral wanneer er veel groepen in het museum zijn. De nieuwe opstelling zou dit kunnen verhelpen. De duur van de rondleiding speelt eveneens een belangrijke rol. 45 minuten aandachtig luisteren is heel intens; nadien is er een korte pauze nodig. De over­gangen zullen eveneens in de rondleidingen zitten: het zijn ontdekkingsmomenten waarop niet te veel uitleg gegeven wordt. Zo worden ze rustpunten. De overgangen krijgen dezelfde vormgeving. Zo herkennen de mensen ze en komt dit het aandachtsniveau ten goede. Het comparti­menteren van de voorwerpen zal bijdragen tot de concen­tratie. Want in de grote zaal op de gelijkvloerse verdieping staat er zoveel dat, wanneer er veel bezoekers zijn, de aan­dacht gemakkelijk wordt afgeleid.

"Een bedenking bij deze overgangen is het gebruik van de vele replica's. Zal het de bezoekers voldoende duidelijk gemaakt worden wat echt is en wat replica is?" 

Hierover werd grondig nagedacht. Op dit ogenblik worden de replica's met groen licht beschenen, terwijl de echte voorwerpen in het natuurlijke licht staan. Vermits de over­gangen in compartimenten zitten en duidelijk afgebakend zijn, mag dit niet zo'n probleem opleveren. 

"Zijn rondleidingen noodzakelijk? Of is de museumcatalogus voldoende om op eigen tempo de informatie te verzamelen?" 

De museumcatalogus is geen echte catalogus. Het museum wil een verhaal achter de voorwerpen brengen, van de menselijke geschiedenis vanaf de prehistorie tot de Middeleeuwen. Het is niet de bedoeling voorwerp per voorwerp te omschrijven, maar wel een rode draad door het museum te spannen. En dat is zeker niet de goedkoop­ste oplossing. Op termijn is het aanbrengen van tekstpane­len in vitrines veel goedkoper; dit is een éénmalige kost. De nieuwe museumgids zal er ietsje anders uitzien. Daarin zullen afbeeldingen staan, omdat de bezoekers graag de museumgids naar huis meenemen. Dan zijn de illustraties handig om later iets op te zoeken. 

"Vindt men dat er een mooi evenwicht is tussen het informatieve en de beleving? Of weegt het attractieve te zwaar door? Of het informatieve? Hoe oordeelt men hierover?" 

Een aantal deelnemers vreest dat het accent soms een beetje te fel op het attractieve ligt. Als bezoeker is men be­nieuwd naar de attractieruimte van Stijn Coninx, maar op het einde maakt men toch de bedenking "hoeveel m2 gaan hier niet verloren om één voorwerp in vraag te stel­len?". Het is té attractief; de sensatie haalt de bovenhand; het ludieke accent weegt door; de vrees voor een pretpark. Het gaat verder dan enkel de dodecaëder. De titel "het ge­heim van de dodecaëder" is misschien verwarrend maar het beeld telt: een compilatie van archeologische sites uit verschillende tijdsperiodes. Men wil tonen waarmee de ar­cheoloog bezig is. Het is een ludieke aanzet, maar het hele museum mag zeker niet verder evolueren op deze manier. De attractieruimte moet vragen oproepen. Maar er is niet overal een pasklaar antwoord te vinden. Precies de vragen zijn de aanzet tot het wetenschappelijk onderzoek, tot de archeologie. Terwijl men in een permanente collectie wel antwoorden krijgt. Want de voorwerpen zijn bestudeerd, het accent ligt op het informeren. 

"Hoe reageren leerlingen van het beroepsonderwijs wanneer ze enthousiast door het bezoek aan het Provinciaal Gallo-Romeins museum elders komen?" 

Leerlingen uit het beroepsonderwijs gaan niet graag naar musea, maar een attractie spreekt hen wel aan. In andere musea staan vaak nog veel meer voorwerpen. In het muse­um hier wordt een fractie van de collectie getoond. 

De voorwerpen werden gekozen op basis van het verhaal dat de museumstaf wil vertellen. Meer voorwerpen zou­den de bezoeker nog meer vermoeien. De kwantiteit van de voorwerpen verbetert de kwaliteit van het bezoek nog niet. Voor scholen zijn er specifieke programma's met in­teractieve rondleidingen.

Voor beroepsklassen werden er speciale programma's samengesteld: bijvoorbeeld "Vaardige voorouders". Zij leren hoe vaardig mensen al in de prehistorie waren en nadien proberen ze de technieken zelf uit. Zo leren ze dat bepaalde technieken niet zo een­voudig zijn en dat er ingenieuze systemen achterschuilen.

Bij de thematische museumverkenning neemt de gids wat replica's mee voor de kinderen. Dit verhoogt eveneens de aandacht. Na elk museumbezoek in klasverband wordt er een enquête afgenomen. Het museum heeft dus een dui­delijk beeld van de ervaring en de beleving van het bezoek maar geen notie van de ervaringen in andere musea. 

"War is de maquette van een Romeinse villa?" 

In de nieuwe overgangen worden een aantal maquettes geïntegreerd omdat men ondervonden heeft dat er een beetje te veel beroep gedaan werd op de verbeelding van de bezoeker. 

Het thema van de Museumtrip in Oost-Vlaanderen was: "Hoe breng je een verzameling gebruiksvoorwerpen uit de prehistorie, meubels en porselein uit de 1 7 de eeuw, Romeinse wapens of hedendaagse bananenzetels tot leven voor een jong publiek?" 

De trip startte in het Museum voor Sierkunst en Vormgeving (MSV) in Gent met het project: "Kleuters en kinderen bezoeken het museum". In de namiddag bezocht de groep het Provinciaal Archeologisch Museum Zuid-Oost-Vlaanderen (PAMZOV) in Velzeke waar het "Educar-project" loopt. 

Het debat verliep in het Stedelijk Museum "Het Toreke" in Tienen. De moderator was de heer Aerts en in hel museumpanel zetelde Peter Keil, Tienen, Staf Thomas, Tienen, Véronique Vandekerckhove, Leuven en Egide Rabau, Provincie Vlaams Brabant. 

De moderator start het debat met de open vraag om een reactie op de locatiebezoeken aan het Stedelijk Museum Vander Kelen-Mertens in Leuven en aan het Stedelijk Museum "Het Toreke " in Tienen. 

Daar de vraagstelling weinig concreet is, reageert het publiek langzaam. Meningen over de video "preventieve conservatie", over de presentatie in het Stedelijk Museum Leuven, bijvoorbeeld een mening over de stijlkamers of over de archeologische collectie, over het samengaan van stijlkamers en een tijdelijke hedendaagse kunsttentoon­stelling in hetzelfde museum ... , opmerkingen over de ver­bouwing van Het Toreke, bijvoorbeeld over de permanen­te camerabewaking ... worden niet uitgesproken. 

Uit het publiek komen wel de volgende vragen en stellin­gen over beide musea. 

"Beide musea zijn niet te vergelijken: Leuven geeft de geschiedenis van de burgerij weer en Tienen die van de kleine man." 

Leuven biedt meer oudere objecten en het verhaal wordt daar verteld vanuit de objecten. In Tienen wordt het ver­haal verteld vanuit het patrimonium en het is inderdaad een verhaal over hoe de Tienenaars leefden, feestten, bidden ... en dat wijkt af van Leuven en andere musea. 

"Wordt in de presentatie van Tienen voldoende rekening gehouden met de leidinggevende klasse, die zeker afweek van de gewone volksmens, en door de Franse cultuur was geïnspireerd, of met andere woorden: de 'Franskiljons'?" 

Het gaat in Tienen niet om het verhaal van één klasse. Het gaat om heel Tienen, dus ook over de middenstand, met aandacht voor de Rederijkers, en de hogere klassen. 

Deze vraag wordt uitgebreid naar meertaligheid in de museumpresentatie. 

Overigens moet de cultuur in Tienen, door de nabijheid van de taalgrens, rekening houden met een meertaligheid. Ook Wallonië, Waals-Brabant, kan een markt zijn voor het museum. De meertaligheid in het museum is evenwel administratief geen evidentie. Meertaligheid in de presentatie wordt bo­vendien door de kosten tegengehouden. Indien bijvoor­beeld de teksten van de touchscreens in het Nederlands én het Frans beschikbaar waren, betekende dit een meerkost van 500.000 frank bij de ontwikkeling. 

Citaten van buitenlanders over Tienen, worden toch wel in de oorspronkelijke taal weergegeven. Een weinig vleiend Engels citaat bijvoorbeeld dat nochtans typerend is voor de indruk van ''achteruitgang" die Tienen reeds twee eeuwen kenmerkt. 

In het Leuvens museum zijn de identificatieplaatjes uitslui­tend in het Nederlands. Meertalige plaatjes zijn te groot. In september verschijnt evenwel een museumgids in 4 ta­len. De Bouts-expositie had een wandelgids in 4 talen; de historische salons een boekje in 3 talen en de Sint­Pieterskerk een gids in 4 talen. 

Het publiek gaat hier niet verder op in. Naar aanleiding van de eerder genoemde citaten drukt nog iemand uit het publiek zijn twijfel uit over de objectiviteit van dergelijke uitspraken. 
Maar het publiek snijdt zelf een ander onderwerp aan. 

"Bestaat het blijkbaar zeer gemotiveerde museumpersoneel uit vaste personeelsleden of uit vrijwilligers en hoeveel kost dit allemaal?" 

Voor het museum in Tienen werken 59 mensen, met dien verstande dat het museum een stadsopdracht is en dat de­ze 59 mensen ook andere opdrachten uitvoeren zoals ar­cheologische opgravingen en archiefwerk. Onder de perso­neelsleden zijn er statutaire ambtenaren, contractuelen, Gesko's en Smetbanen. De stad Tienen betaalt deze werk­nemers en er is een bijdrage van de Gewestelijke Ontwikkelingsmaatschappij. 

Het Museum in Leuven stelt 12 mensen te werk: vastbe­noemden en contractuelen; de gidsen werken freelance; in het prentenkabinet werken vrijwilligers en bij de suppoos­ten werken ook gepensioneerden. 

De archeologische activiteiten worden niet zo systematisch uitgeoefend als in Tienen. Er waren opgravingen in de sta­tionsomgeving. Doorgaans wordt er ingegrepen waar no­dig. Bij opgravingen stelt de Dienst Openbare Werken ar­beiders ter beschikking en er is medewerking van de KUL. Egide Rabau stelt bovendien de medewerking van een ar­cheoloog in het vooruitzicht. Binnenkort wordt die aange­worven door de Provincie Vlaams-Brabant. 

Noch door de moderator, noch door het panel, noch door het publiek wordt verder ingegaan op de werkgelegen­heid in musea. De centen blijven evenwel in de aandacht. 

"In Tienen gaat het om een investering van pakweg 87 miljoen. Zijn er voldoende bezoekers om deze investering te verantwoorden? Moet Tienen zo een groot museum hebben?" 

Het gaat niet om de bezoekersaantallen, maar om de zorg het erfgoed in stand te houden. Het publiek neemt vrede met dit antwoord. De moderator gaat er ook niet verder op in. Het financiële aspect blijft evenwel binnen de aandacht van het publiek. Ook de volgende publieksvraag wordt ge­steld vanuit een zorg om de centen. 

"Het Stedelijk Museum in Leuven manifesteert zich met Bouts en de Vlaamse Primitieven. Zou het niet goed zijn om de rest van de collectie af te stoten wegens te weinig homogeen?" 

De vraag wordt door het panel geïnterpreteerd als een pleidooi voor gespecialiseerde musea. Om te verhelpen aan een te gedifferentieerd en normen­loos museumlandschap werd in 1997 het Museumdecreet goedgekeurd. Het heeft tot doel musea te erkennen op verschillende niveaus, samen­werkingsverbanden te stimu­leren in een regio. Een Commissie van Erkenning zal ook theoretisch bouwwerk verrichten. 

Menen 

Zon, welgezinde mensen, een goed ontvangst en een riante omgeving: een prima start voor een experiment in de dialoog tossen musea en publiek. Zo begon de museumtrip in de grensstad Menen. 

Hulde aan de chauffeur, die een mastodont voor meer dan 50 mensen door de enge bochten van Menen en vervol­gens door het historisch beladen landschap naar leper voerde. De enthousiaste toelichting van gebouwen en landschappen door Jan Yperman maakte van de tocht een heel korte stap naar de Ieperse Hallen. 

Lunch in Van Daele: broodmaaltijd of lichte warme maal­tijd omstreeks het middaguur. Wel. .. de gerechten waren heerlijk, de wijn zeer eerlijk, het gezelschap uitstekend en de bediening rimpelloos. We mochten echter niet doorzak­ken. Op naar onze tweede museumervaring! 

Overweldigend, verwarrend, chaotisch ... zeker geen museum om mensen onberoerd te laten. Meer dan 200.000 bezoekers in één jaar tijd zijn er een tastbaar bewijs van. 

De aanvang van het debat werd door de organisatoren met enige spanning afgewacht. Het gelegenheidspubliek reageerde onmiddellijk op de openingsvraag van moderator Patrick Mahieu. 

"Zijn jullie op de honger blijven zitten?"

Neen, de honger is eerder gescherpt! Het initiatief is "zeer geslaagd", "vroeger waren musea veel passiever, nu krijgt men meer uitleg" en "er is een verbroedering tussen Vlamingen van verschillende provincies". De positieve toon is gezet en de drempel om in de microfoon te spreken evenzeer. 

"Zijn de inkomgelden voor deze cultuurtempels niet te hoog?" 

Menen doen dit wel als ze geboeid zijn, maar toch. Voor gezinnen met kinderen is de prijs soms wél te hoog. De vraag naar een gezinsticket is alleszins al ingelost door het Ieperse museum. 
Het publiek vindt ook dat tijdelijke tentoonstellingen niet mogen plaatsvinden ten koste van de permanente collec­tie; zij verdienen een aparte ruimte. Trouwe museumbe­zoekers worden anders herhaaldelijk in de kou gezet. 

Een vraag naar het museumbeleid en of het publiek erover ingelicht wil worden geeft oorspronkelijk geen reactie. Toch denken de mensen dat door de promotie voor de me­gatentoonstellingen in het algemeen de drempel voor de musea wordt verlaagd. De actualiteit geeft eveneens aan­leiding tot een reactie: alstublieft meer geld voor cultuur en minder voor oorlog. 

Educatieve aspecten zijn herhaaldelijk aandachtspunt in het debat. De informatie via computerschermen en video's wordt sterk gewaardeerd, de rondleiding met een gids wordt evenzeer als belangrijke factor van overdracht erva­ren. De reactie van kinderen en volwassenen verschilt hier nogal. Leraren worden ook hier gesolliciteerd: er zijn educatieve dossiers, leraren krijgen gratis toegang om het groepsbe­zoek voor te bereiden. Toch een nuance: leraren worden zowat voor alle maatschappelijke aspecten ingezet. 

De uiteenlopende keuze van de twee musea voor deze mu­seumtrip wordt eveneens belicht. Het publiek vindt beide zeer waardevol. Menen is "een pareltje van een kleinscha­lig museum". In leper komt vooral de waarde van het men­selijk verhaal bovendrijven en de jeugd wordt sterk aange­sproken door de middelen van deze tijd. Hier komt vanuit de museumwereld echter een kritische noot: de animatie via multimedia is een zeer dure aanpak. 

Intussen is de Minister van Cultuur, die zich dit jaar achter het initiatief van de Museumdag schaarde, discreet in de debatzone gearriveerd. De toegemeten tijd is inmiddels ook al verstreken. De moderator rondt af, er wordt nog een afscheidsdronk geschonken en de chauffeur brengt een tevreden gezelschap terug naar Menen/Menin, grens­stad weet u wel!